1. Waar komt de nieuwe coronavariant vandaan?
De nieuwe coronavariant heet N501Y, maar wordt ook wel cluster B117 genoemd.
De variant werd voor het eerst gevonden in een monster van 20 september uit het graafschap Kent in het zuiden van Engeland en de volgende dag in een monster uit Londen.
Eén theorie luidt dat de sterk gemuteerde variant is ontstaan bij iemand met een verzwakt immuunsysteem. Hier produceren de lichaamscellen langer dan normaal virusdeeltjes, wat tot verschillende mutaties heeft geleid.
Of de nieuwe coronavariant in Engeland is ontstaan of hier alleen is ontdekt, is onzeker.
De variant heeft zich verspreid in Groot-Brittannië, waar hij drie maanden na de ontdekking verantwoordelijk was voor circa tweederde van alle besmettingen in Londen.
Sindsdien is het in andere westerse landen aangetroffen, waaronder Nederland en de VS.
Een soortgelijke coronavariant is opgedoken in Zuid-Afrika.
2. Wat maakt de nieuwe coronavariant zo anders?
De nieuwe coronavariant bevat meerdere mutaties in de spike-eiwitten op het oppervlak van de virusdeeltjes, die de weg vrijmaken naar de lichaamscellen.
Met name de mutaties in het vermogen om zich te hechten aan menselijke cellen zijn zorgwekkend. De in Zuid-Afrika ontdekte variant heeft die mutatie ook, maar mist enkele andere.
Die bevinden zich op positie 501 in de aminozuurketen van het eiwit, waar asparagine, N, is vervangen door tyrosine, Y – vandaar de naam N501Y.
De veranderingen kunnen van invloed zijn op het vermogen van het eiwit om cellen binnen te dringen en het vermogen van het lichaam om antistoffen te herkennen.
Virusvarianten N501Y har flere mutationer (blå, turkis, gul – de gule er mutationer i bindeevner.) i det såkaldte spikeprotein (gråt), som baner vej via receptorer (grønne) ind i kroppens celler.
De afzonderlijke mutaties zijn eerder gezien, maar niet in combinatie.
Waarom de nieuwe coronavariant besmettelijker is, is nog niet duidelijk, maar de Wereldgezondheidsorganisatie schat in dat de Zuid-Afrikaanse variant zorgt voor een verhoogde productie van virusdeeltjes bij geïnfecteerde patiënten, die daardoor besmettelijker zijn.
Britse gegevens laten zien dat N501Y kinderen jonger dan 15 jaar sterker besmet dan andere varianten.
3. Hoe kan de coronavariant de verspreiding van de infectie beïnvloeden?
Twee methoden hebben uitgewezen dat de nieuwe coronavariant besmettelijker is.
- Een vergelijking van het optreden van N501Y met verschillende varianten in de tijd.
- Een overzicht van mutaties in N501Y-monsters, waaruit blijkt hoeveel besmette mensen de variant is afgegaan.
Beide methoden laten zien dat de coronavariant 50-74 procent besmettelijker kan zijn dan de vorige varianten. Als de variant wortel schiet in de samenleving, zal hij zich meer verspreiden en zullen er meer mensen sterven aan COVID-19.
Grafen viser antallet af sekvenserede N501Y-prøver. Kun få lande overvåger systematisk mutationer, og derfor er en stor ubekendt, hvor udbredt N501Y i virkeligheden er. Bemærk, at hvert trin tredobler værdien på y-aksen.
In Denemarken wordt van 25 procent van alle coronatests de hele genetische code in kaart gebracht. In de laatste week van 2020 betrof 2,3 procent van alle monsters de N501Y-variant.
In Groot-Brittannië nam de epidemie een grote vlucht, waarbij de coronavariant 10 procent van de besmettingsgevallen voor zijn rekening nam.
Als de infectie zo doorgaat, krijgen we volgens deskundigen in februari een explosie van COVID-19-gevallen.
4. Hoe bestrijden we de nieuwe coronavariant?
Als grote delen van de samenleving eenmaal zijn besmet met een SARS-CoV-2-variant zoals N501Y, is het vrijwel onmogelijk om deze in te dammen.
De enige optie is dus om zogeheten non-farmacologische interventies in te voeren of aan te scherpen, zoals:
- mondkapje dragen
- handen wassen
- afstand houden/thuis blijven
Onderzoekers benadrukken bovendien dat autoriteiten wel meer kunnen doen om besmettingen op te sporen, maar dat dit alleen effect heeft als zorgpersoneel snel kan onderzoeken welke mutaties een virus bevat.
5. Wat betekenen de mutaties voor het vaccin?
Volgens de Britse gezondheidsautoriteiten vermindert N501Y niet onmiddellijk het effect van vaccins. De circa tien mutaties in de variant vormen immers maar een fractie van de 1270 aminozuren van de spike-eiwitten.
Een kleine, nog niet peer-reviewed studie heeft echter aangetoond dat de Zuid-Afrikaanse variant minder kwetsbaar is voor één bepaalde antistof, wat kan betekenen dat de vaccins slechter werken.
Hetzelfde geldt voor een wijdverspreide variant, oorspronkelijk ontdekt in Roemenië, die iets minder gevoelig lijkt te zijn voor antistoffen. Maar zo te zien ontsnappen de varianten niet aan de vaccins.
Wereldwijd lopen er vaccinatieprogramma’s tegen COVID-19 – hier in Spanje.
Bovendien heeft een virusstam met een groter contactgetal invloed op het aantal mensen dat moet worden ingeënt om groepsimmuniteit te verkrijgen. Deskundigen schatten in dat de grens zal moeten verschuiven van bijvoorbeeld 60 naar 80 procent.