90 procent heeft baat bij het coronavirusvaccin.
Deze verrassende mededeling deden het Amerikaanse farmaceutische bedrijf Pfizer en het Duitse biotechnologiebedrijf BioNTech gisteren in een persbericht naar aanleiding van de eerste externe analyse van hun grootschalige vaccinproeven.
Daarmee gaat de effectiviteit van het vaccin alle verwachtingen te boven. Ter vergelijking: een gewoon griepvaccin beschermt 70 procent van de 20-jarigen en slechts 30 procent van de mensen boven de 70.
De komende maanden verwachten de twee andere coronavaccinproducenten – AstraZeneca en Moderna – hun afsluitende en doorslaggevende fase 3-resultaten bekend te maken.
Daarmee hebben we een eerste indicatie gekregen dat de wetenschap het onmogelijke gedaan heeft en in recordtijd een vaccin heeft ontwikkeld. Maar er is nog een lange weg te gaan.
- De data van de fase 3-onderzoeken worden gepresenteerd.
- De Wereldgezondheidsorganisatie moet de data analyseren en de vaccins met spoed goedkeuren.
- De vaccins moeten geproduceerd en gedistribueerd worden.
- Eventuele bijwerkingen en de beschermingsduur moeten goed in de gaten worden gehouden.
- Het verloop van het coronavirus en mutaties moeten blijvend worden gemonitord.
Hier zijn de drie belangrijkste vaccinparameters om in de gaten te houden, als de producenten hun resultaten bekendmaken.
BIJWERKINGEN
Hoe erg zijn de bijwerkingen van de coronavaccins?
Bij elk vaccin zijn bijwerkingen te verwachten, die worden afgewogen tegen het risico van de ziekte.
Veiligheid staat voorop bij het testen van vaccins. Als de fase III-proeven zijn afgerond, worden de resultaten door de landelijke volksgezondheidsautoriteiten beoordeeld. Zij kijken onder meer hoeveel van de duizenden proefpersonen last hadden van bijwerkingen.
En die zullen er zijn. Na fase I en II meldde het farmaceutische bedrijf AstraZeneca bijvoorbeeld dat 60 procent van de proefpersonen kort na vaccinatie bijwerkingen kreeg, vooral bij hogere doses:
- Hoofdpijn
- Pijn
- Koorts
- Koude rillingen
- Spierpijn
- Gevoel van onbehagen
Zo lang de bijwerkingen mild zijn en geleidelijk afnemen, worden de vaccins vermoedelijk goedgekeurd.
Ernstigere bijwerkingen, die zich pas op langere termijn openbaren, zijn moeilijk te ontdekken, maar over het algemeen zijn vaccins tegenwoordig veilig. Zo krijgt naar schatting circa 1 op de 100.000 mensen een ernstige allergische reactie op gangbare vaccins.
Het vaccin van AstraZeneca werd even opgeschort toen een van de proefpersonen werd opgenomen met een ontsteking aan het ruggenmerg. Dit hoeft niet gerelateerd te zijn aan het vaccin, maar als er meer gevallen blijken te zijn, wordt goedkeuring lastig.
# IN HET SLECHTSTE GEVAL: Door twijfel over ernstige bijwerkingen worden de vaccins niet goedgekeurd.
# IN HET BESTE GEVAL: De bijwerkingen zijn mild en treden in maximaal 50 procent van de gevallen op.
BESCHERMINGSGRAAD
Hoe goed beschermt het coronavaccin je?
Ook als je bent ingeënt, kan het coronavirus je nog steeds besmetten, zoals hier: het spike-eiwit op het oppervlak van het coronavirus (l) bindt zich aan de zogeheten ACED2-receptor op een menselijke cel (r).
Met de eerste coronavaccins kun je waarschijnlijk nog steeds besmet raken met het virus SARS-CoV-2. Het vaccin richt zich in de eerste plaats op de ziekte COVID-19, die het met behulp van het afweersysteem verslaat.
De voorzichtige hoop is dat iedereen die is ingeënt minimale klachten krijgt en niet in het ziekenhuis belandt.
Bij experimenten van Moderna met 24 rhesusapen verwijderde het vaccin de ziekte binnen twee dagen uit de luchtwegen en longen. Dat is al een enorme doorbraak, maar de eerste resultaten van farmaceut Pfizer zijn mogelijk nog veelbelovender.
Pfizers vaccin vormde 1,8-2,8 keer meer antistoffen tegen het virus dan eerder besmette personen. En het lijkt er sterk op dat de antistoffen virusdeeltjes kunnen neutraliseren.
Een vaccin dat de verspreiding van het coronavirus volledig tot staan brengt, is echter onwaarschijnlijk. En hoe lang de vaccins bescherming bieden, is ook nog een grote vraag.
# IN HET SLECHTSTE GEVAL: De vaccins werken maar een paar maanden.
# IN HET BESTE GEVAL: Je blijft vijf jaar immuun.
EFFECTIVITEIT
Bij hoeveel mensen en hoe lang werkt het vaccin?
Hoeveel mensen er profijt krijgen van het vaccin, bepaalt hoe lang we nog afstand moeten houden en een mondkapje moeten dragen.
Niet iedereen reageert hetzelfde op een vaccin. Een griepvaccin beschermt bijvoorbeeld sommige mensen wel en andere niet.
Het effectiefste vaccin, dat tegen mazelen, beschermt voor 97 procent.
Volgens Anthony Fauci, hoofd van het Amerikaanse instituut voor infectieziekten, is een coronavaccin dat bij 50 procent van de bevolking werkt een succes. Maar er wordt gehoopt op circa 75 procent.
Vaccins die effectiever en langduriger bescherming bieden, komen er misschien pas in de tweede of derde generatie, naarmate we het virus beter leren kennen en de vaccins worden aangepast in de zogeheten fase IV.
# IN HET SLECHTSTE GEVAL: Het vaccin beschermt hooguit 50 procent van de mensen en de pandemie duurt eindeloos voort.
# IN HET BESTE GEVAL: Het vaccin beschermt ruim 70 procent van de mensen tegen COVID-19 en de samenleving bouwt relatief snel groepsimmuniteit op.