Minstens een miljard mensen lijden aan migraine. Het is daarmee een van de meest voorkomende aandoeningen ter wereld.
Dankzij een internationaal onderzoeksteam van onder andere de Universiteit van Florence zijn we misschien een stap verder gekomen in de strijd tegen de uitputtende pijnaanvallen.
Het team heeft ontdekt dat een bepaalde groep cellen rondom onze zenuwvezels in het perifere zenuwstelsel de aanvallen veroorzaakt. En daarmee is ook het doelwit voor toekomstige behandelingen bepaald.
Ons zenuwstelsel bestaat anatomisch gezien uit twee delen:
- Het ene deel omvat de hersenen en de ruggengraat – het centrale zenuwstelsel.
- Het andere deel omvat de rest van het zenuwweefsel – het perifere zenuwstelsel. Dat laatste verstuurt zenuwimpulsen tussen de organen en het centrale zenuwstelsel, en verzendt impulsen van het centrale zenuwstelsel naar de spieren en klieren.
Vetcellen laten de boosdoener binnen
De zenuwvezels in ons perifere zenuwstelsel zitten ingepakt in een aantal vetrijke cellen, de zogeheten Schwanncellen. Die creëren een soort beschermde laag rond de vezels en zorgen ervoor dat de zenuwcellen de signalen snel en effectief naar elkaar kunnen verzenden – als een soort hogesnelheidstrein.
Maar bij sommige mensen blijken de vetrijke cellen ook een soort opstapje voor de boosdoener bij de meeste migraineaanvallen: het natuurlijke eiwit CGRP.
Dat ontdekten de onderzoekers in een nieuwe studie met genetisch gemodificeerde muizen:
Normale muizen die het CGRP-eiwit kregen, kregen last van pijn.
Maar bij de genetisch gemodificeerde muizen die het eiwit ontvingen, werden de receptoren op sommige Schwanncellen geblokkeerd, en ze kregen geen pijn. De cellen spelen dus een heel belangrijke rol bij de oorzaak van migraine.
Vetrijke cellen beschermen de zenuwcellen
De uitlopers van de zenuwcellen, de zenuwvezels, zitten ingepakt in een vetrijk laagje: de myelineschede. Die beschermende schede wordt gemaakt door Schwanncellen, die er weer voor zorgen dat de zenuwsignalen van de ene naar de andere plek kunnen springen en dus heel snel naar het einde van de zenuwcel kunnen gaan om een signaalstof door te geven. Nu hebben onderzoekers ontdekt dat de Schwanncellen ook een grote rol spelen bij migraine.
Eiwit brengt pijnexplosie teweeg
Toen de onderzoekers het samenspel tussen het CGRP-eiwit en de Schwanncellen in kunstmatige menselijke cellen analyseerden, werd duidelijk hoe de cellen de kenmerkende pijnexplosies van migraine veroorzaken.
Zo konden de onderzoekers volgen hoe het CGRP-eiwit een ander oppervlakte-eiwit in de Schwanncellen binnenlaat.
Het eiwit blijft hiervandaan signalen versturen en maakt onder andere stikstofoxide aan, dat uit de Schwanncel vrijkomt en pijnsignalen naar nabijgelegen zenuwcellen zendt. Op die manier wordt er een kettingreactie in gang gezet.
Nanodeeltjes roeien eiwit uit
De onderzoekers weten al langer dat het CGRP-eiwit migraine veroorzaakt. En nieuwe medicijnen waarbij het eiwit geblokkeerd wordt, hebben al duizenden mensen geholpen.
Maar ze wisten nog niet precies hoe het eiwit voor de helse pijn zorgde. En daarmee ook niet hoe de behandeling nog beter kon worden.
Tegelijkertijd is er ook een groep patiënten die helemaal geen baat heeft bij de huidige medicijnen. De onderzoekers hopen die groep door deze ontdekking te kunnen helpen.
Bij het onderzoek slaagde men er namelijk in de CGRP-eiwitten in de Schwanncellen te blokkeren met behulp van doelgerichte nanodeeltjes met medicijnen.
Precies de juiste eiwitten werden geraakt nadat die in de Schwanncellen waren aangekomen, en zo hopen de onderzoekers tot een betere behandeling te komen.