De stalmeester op zijn klompen dacht er het zijne van toen artsen in witte jassen 8 liter bloed aftapten bij een paard.
Begin 20e eeuw stond de genezing van difterie, een epidemische kinderziekte die ademhalingsproblemen en taaie vliezen in de keel veroorzaakt, hoog op het verlanglijstje van geneesheren overal ter wereld. Zo ook in Denemarken.
De artsen van het epidemiologisch instituut in Kopenhagen wisten dat hun collega’s van het Institut Pasteur in Parijs enkele jaren eerder een immuniteitsserum hadden ontwikkeld.
Serum komt van bloedplasma, een gelige vloeistof vol antistoffen die door bloedlichaampjes wordt uitgescheiden als het bloed stolt.
In dit geval wonnen de artsen het serum bij paarden die difterie hadden overleefd. Vervolgens injecteerden ze het bij mensen die difterie hadden of het risico liepen ermee besmet te raken. Deze methode wordt passieve immunisatie genoemd.
In 1903 slaagden de Deense artsen erin 8800 doses te produceren. Dat is nu 117 jaar geleden. En nu moet deze oeroude methode het nieuwe coronavirus, SARS-CoV-2, beteugelen.
Het nieuwe coronavirus in het kort
SARS-CoV-2 is een coronavirus. Coronavirussen veroorzaken veel winterverkoudheden, die meestal vrij onschuldig zijn. Maar in een zeldzaam geval muteert een coronavirus en kan het dieren en mensen besmetten. Dan wordt het gevaarlijk.
Het nieuwe coronavirus is niet meer onder controle en heeft een sterfte van rond de 3,4 procent. Wereldwijd zijn er duizenden doden gevallen. Daarom spreekt de Wereldgezondheidsorganisatie nu van een pandemie.
De meeste mensen die aan de ziekte zijn overleden, waren ouder of hadden een verzwakte afweer.
Het virus wordt van mens op mens overgedragen, vooral via druppeltjes die vrijkomen wanneer iemand hoest of niest. Besmetting via ontlasting is ook mogelijk.
Lars Østergaard, arts en hoofd van de afdeling voor infectieziekten van het academisch medisch centrum van Aarhus, is een van de wetenschappers die zich bezighouden met passieve immunisatie van coronapatiënten.
‘We hopen immuniteit aan te treffen bij gezonde personen die zijn hersteld van een corona-infectie en die immuiteit vervolgens in een vroeg stadium over te dragen op mensen die met het coronavirus besmet zijn, zodat de ziekte geen ernstige gevolgen krijgt,’ zegt Østergaard.
De immuniteit die patiënten bij passieve immunisatie krijgen, kan weken tot maanden in stand blijven, aldus de Deense arts.
Wereldwijd zijn meer dan 120.000 personen hersteld van een coronabesmetting, zo meldt Johns Hopkins University.
Wat heeft de methode die eind 19e eeuw werd ontwikkeld tegen difterie te maken met de methode tegen het nieuwe coronavirus die nu wordt getest?
‘Het principe is exact hetzelfde. Toen gebruikten de artsen paarden, maar je kunt immuniteit overbrengen van alle diersoorten, en ook van mensen. Dezelfde methode werd bijvoorbeeld ook toegepast bij de varkensgriep, H1N1, en ebola,’ vertelt Østergaard.
Race tegen de klok
De Deense wetenschappers zijn bij lange na niet de enigen die onderzoek doen naar passieve immunisatie.
Johns Hopkins University start binnenkort met vergelijkbare tests in Baltimore in de VS, en ook in New York en Japan wordt onderzoek gedaan naar passieve immunisatie.
In China hebben onderzoekers de effecten van de oeroude methode al getest in een experiment op 275 patiënten. 91 van hen hadden baat bij de behandeling.
De arts Lars Østergaard wil niet zeggen wanneer een serum klaar zou kunnen zijn in Denemarken, maar wil wel kwijt dat het onderzoek binnen een paar weken van start gaat en dat kort daarna proeven met mensen zullen plaatsvinden.