Onderzoekers van de University of Cambridge laten zien dat beschadigde oogzenuwen bij blinden kunnen worden gerepareerd.
Ze hebben bij muizen via gentherapie het gen geactiveerd dat het eiwit protrudin produceert. Dat eiwit is zowel nodig voor de productie van de dendrieten in de zenuwcellen, die signalen van de oogzenuwen ontvangen, als voor het maken van de axonen die de signalen verder zenden.
Oog en visuele cortex verliezen contact
De axonen gaan helemaal vanaf het netvlies via de oogzenuw naar de visuele cortex achter in de hersenen.
Zo repareren onderzoekers de oogzenuw
Eiwit herstelt de oogzenuw
Onderzoekers hebben een eiwit geïdentificeerd dat de uitlopers van zenuwen laat groeien. Zo kan een beschadigde oogzenuw herstellen.
Activering van een gen in de cel
Met behulp van gentherapie activeren onderzoekers een gen in de zenuwcel die het eiwit protrudin maakt. Dat gaat vervolgens naar de schade in het axon in de oogzenuw.
Eiwit creëert een sjabloon
Het eiwit maakt een soort skelet waarop het axon wordt nagebouwd. Tegelijkertijd trekt het eiwit alle moleculen aan die nodig zijn om het binnenste en buitenste van het axon op te bouwen.
De cel krijgt weer contact
De cel in het axon herstelt zich en groeit helemaal via de oogzenuw naar de visuele cortex achter in de hersenen. Daarmee is er weer contact tussen het netvlies en de visuele cortex.
Glaucoom is een van de meest voorkomende oorzaken van blindheid bij ouderen. De ziekte ontstaat als de axonen worden beschadigd; ze herstellen niet meer omdat het eiwit niet meer aanwezig is.
Maar door de zenuwcellen in de productie van het eiwit te stimuleren, is het de onderzoekers gelukt om de axonen te laten groeien alsof ze nog jong zijn.
De techniek werkt bij levende muizen
De onderzoekers maakten eerst zenuwcellen in een petrischaaltje en laserden de axonen erdoor. Daarna stimuleerden ze de productie van protrudin, wat de axonen weer verder liet groeien.
Overdruk in het oog kan glaucoom veroorzaken
Glaucoom wordt veroorzaakt door beschadiging van de oogzenuw tussen het oog en de visuele cortex. De precieze oorzaak is onzeker, maar het is gerelateerd aan de te hoge druk van de oogbal in de oogkas. Tot twee procent van de wereldbevolking lijdt aan deze ziekte, die in twee vormen bestaat:
Openkamerhoekglaucoom
Is gerelateerd aan ouderdom en ontstaat langzaam zonder merkbare symptomen. Als de patiënt uiteindelijk nog maar met een oog kan zien, heeft de schade aan de oogzenuw zich vaak al jarenlang kunnen ontwikkelen.
Geslotenkamerhoekglaucoom
Ontstaat acuut en meestal bij mensen boven de 40 jaar met kleine, verziende ogen. Het zicht is soms wazig en de patiënt krijgt pijn boven de wenkbrauw. Zonder behandeling kan zij in een paar dagen blind worden.
Toen de onderzoekers de techniek daarna op levende muizen met schade aan de oogzenuw testten, kregen ze hetzelfde resultaat. De axonen van de zenuwcellen groeiden twee weken lang aanzienlijk.
Het eiwit heeft twee functies
De studie wees uit dat protrudin op twee manieren werkt. Het maakt eerst een skelet dat de uitbreiding van het axon stuurt, en daarna trekt het de benodigde bouwstenen voor het herstel van de cellen aan.
De nieuwe resultaten met betrekking tot het inzetten van protrudin bieden hoop voor mensen die blind zijn geworden door glaucoom.
