In een van de meest intense perioden in de medische geschiedenis slaagden ze erin om in slechts 11 maanden een verre droom om te zetten in een toepasbaar coronavaccin.
Nu hoopt het echtpaar achter het Duitse farmaceutische bedrijf BioNTech dat de mRNA-technologie ook inzetbaar is in nieuwe behandelingen voor huidkanker, darmkanker en andere soorten tumoren, die er al in 2030 zouden kunnen zijn.
Dat zeiden de twee in een interview met BBC Sunday op 16 oktober.
Uğur Şahin en zijn vrouw Özlem Türeci zijn respectievelijk directeur en Chief Medical Officer van BioNTech en leidden de ontwikkeling van een vaccin tegen SARS-CoV-2.
Meer doorbraken in het lab
Het wetenschappelijke echtpaar Uğur Şahin en Özlem Türeci legt uit hoe de mRNA-technologie van het nieuwe coronavaccin kan worden ingezet om het immuunsysteem te trainen kankercellen aan te vallen in plaats van viruseiwitten.
Naar eigen zeggen doen ze al proeven met kankervaccins in het lab, wat hun overtuiging heeft versterkt dat er al in 2030 een product beschikbaar kan zijn.
‘Als wetenschappers zijn we altijd huiverig om te zeggen dat we een middel tegen kanker hebben. Maar we hebben een aantal doorbraken waar we aan zullen blijven werken,’ zei hoofd onderzoek Özlem Türeci van BioNTech tegen BBC-journalist Laura Kuenssberg.
‘Mug shot’ voor immuunsysteem
Nieuwe, experimentele behandelingen van kanker waren de aanleiding dat het Duitse echtpaar in 2008 het farmaceutische bedrijf oprichtte.
Sindsdien hebben ze zich gespecialiseerd in immunotherapie, die het immuunsysteem traint om kankercellen te bestrijden – onder andere met behulp van mRNA-moleculen.
Daarom waren ze al goed op weg toen het coronavirus zich in het voorjaar van 2020 over de wereld verspreidde.
Samen met het farmaceutische bedrijf Pfizer maakten ze voor het eerst een mRNA-vaccin, dat mRNA-moleculen gebruikt om een soort blauwdruk onze cellen in te sturen met genetische instructies om een eiwit op het oppervlak van het virus te bouwen – het zogenoemde spike-eiwit.
Zo werken de vaccins als een soort ‘mug shot’, waardoor ons immuunsysteem het virus gemakkelijker herkent en verslaat.
Pandemie baant de weg
Volgens het tweetal kan dezelfde aanpak worden gebruikt om ons immuunsysteem te stimuleren antilichamen en T-cellen aan te maken tegen de eiwitten op het oppervlak van tumoren.
Het doel is om vaccins op maat te maken voor individuele patiënten, zodat ze bijvoorbeeld na een operatie een vaccin krijgen dat de resterende kankercellen kan opsporen en vernietigen.
Maar er zijn nog genoeg beren op de weg, want kankercellen kunnen bedekt zijn met een grote verscheidenheid aan eiwitten, waardoor het een enorme uitdaging is om een vaccin te ontwikkelen dat zich daarop richt en de gezonde lichaamsweefsels links laat liggen.
Maar volgens Uğur Şahin en Özlem Türeci heeft de coronapandemie hen juist sneller gemaakt in het produceren van nieuwe vaccins en veel kennis opgeleverd over de reactie van het menselijk immuunsysteem op mRNA.
Deze kennis zal ‘zeker de ontwikkeling van onze kankervaccins versnellen’, zeggen ze tegen de BBC.