In de toekomst kan een pijnloze neusspray je beschermen tegen allerlei ernstige ziekten.
Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Massachusetts Institute of Technology (MIT).
Een doodgewoon eiwit geeft het vaccin een lift naar de slijmvliezen van de longen, waar het beter beschermt tegen luchtweginfecties – en mogelijk kanker – dan een prik.
Na goede resultaten bij muizen zijn de Amerikaanse wetenschappers dicht bij een doorbraak voor sprayvaccins. De volgende stap is testen bij mensen.
Ongevaarlijk eiwit levert pantser
Ziekten als longkanker en virale infecties tasten gewoonlijk de longen en luchtwegen aan. Daarom denken experts dat een vaccin dat rechtstreeks op het longslijmvlies inwerkt, beter beschermt tegen bijvoorbeeld het coronavirus dan injecties in de bloedbaan.
In de toekomst komt er mogelijk een neusspray als vaccin tegen virusinfecties als corona.
Tot nu toe hadden sprayvaccins echter het probleem dat ze:
- levende virussen bevatten en een groter risico vormen dan laboratoriumvaccins, of
- slecht doordringen in de slijmvliescellen.
De nieuwe spray heeft deze nadelen niet.
Hij is gemaakt in het lab en is een peptidevaccin. En door toevoeging van vetzuren kan het actieve bestanddeel van het vaccin zich koppelen aan het eiwit albumine, dat vetten door het bloed vervoert.
De onderzoekers ontwikkelden deze techniek al in 2014 voor injectievaccins. Maar nu is het vaccin zo aangepast dat de spray door het longweefsel dringt, waar albumine ook doorheen gaat, onder meer om de druk in de longen te regelen.
Vaccin valt tumoren aan in muizen
Tot dusver is het vaccin alleen op muizen getest, maar de resultaten zijn hoopgevend.
Het vaccin waarmee de onderzoekers experimenteerden is gericht tegen het vacciniavirus, dat o.a. werd gebruikt in mensenpokkenvaccins.
Na inhalatie van het vaccin waren de muizen enkele maanden volledig beschermd tegen de virusinfectie. Een controlegroep waarbij hetzelfde vaccin werd geïnjecteerd, was niet immuun.
De onderzoekers concludeerden dat het sprayvaccin een sterke lokale respons opriep, waardoor de longen met 25 keer meer van een bepaald type immuuncel werden bekleed. T-cellen schakelden snel en effectief elke dreiging uit – ook als er nieuwe opdoken.
Een ander type geïnhaleerd vaccin viel zelfs agressieve melanoomcellen aan die in de longen van de proefmuizen waren geplaatst. Ook slonken tumoren die al in de longen zaten.
Volgens de onderzoekers is het versterkte effect overdraagbaar op vaccins tegen griep en SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt.
De volgende stap is een geïnhaleerd vaccin te testen in mensen.