Ongeveer 1 procent van de bevolking heeft reumatoïde artritis. Er was geen geneesmiddel voor de pijnlijke ziekte, maar nu hebben Amerikaanse wetenschappers een veelbelovend vaccin uitgevonden.
Het vaccin kan niet alleen de ondraaglijke pijn in vingers, polsen en knieën voorkomen, maar ook ziekten als psoriasis, diabetes en sclerose bestrijden.
Normaal zorgen kraakbeen en ligamenten ervoor dat gewrichten gemakkelijk en pijnloos kunnen bewegen (links). Bij mensen met artritis worden kraakbeen en bot afgebroken, waardoor de gewrichten stijf, gezwollen, krom en pijnlijk worden (rechts).
Artritis is een inflammatoire auto-immuunziekte. Het immuunsysteem veroorzaakt ontstekingen in de gewrichten en na verloop van tijd breken kraakbeen en bot af. Dit kan leiden tot misvormingen, een verminderde functie van de gewrichten en ernstige pijn.
De ziekte is ongeneeslijk en de bestaande geneesmiddelen kunnen alleen de ontwikkeling vertragen en de symptomen beperken.
Maar nu hebben onderzoekers van de universiteit van Toledo in Ohio, VS de eerste belangrijke stap gezet op weg naar een effectief vaccin.
Biochemicus Ritu Chakravarti en haar collega’s doen al lang onderzoek naar de oorzaken van auto-immuunziekten. Ze stuitten op een eiwit waarvan ze vermoedden dat het een rol speelt bij de ontwikkeling van reumatoïde artritis.
Om de theorie te testen dat dit eiwit, 14-3-3 zeta, verantwoordelijk is voor artritis, verwijderden ze het eiwit bij proefdieren, in de verwachting dat deze dan geen artritis zouden ontwikkelen. Maar het resultaat was heel anders.
De afwezigheid van het eiwit voorkwam geen artritis, maar verhoogde juist de kans erop. 14-3-3 zeta is dus niet de vijand van artritispatiënten, maar hun beste vriend.
Met behulp van synthetische 14-3-3 zeta ontwikkelden Ritu Chakravarti en collega's een op proteïne gebaseerd vaccin tegen reumatoïde artritis. Geen van de dieren waarop het vaccin werd getest, kreeg artritis, en het vaccin maakte hun botten zelfs sterker.
Dr. Ritu Chakravarti en haar collega's ontdekten dat het eiwit 14-3-3 zeta belangrijk is bij artritis. Het effect was precies het tegenovergestelde van wat zij verwachtten.
De ontdekking dat het stimuleren van één bepaald eiwit auto-immuunziekten kan voorkomen, kan van belang zijn voor de behandeling van andere invaliderende ziekten, zoals psoriasis, diabetes en multiple sclerose.
Voorlopig hopen de onderzoekers dat een geneesmiddelenfabrikant op hun ontdekking zal voortbouwen en klinische proeven met het vaccin tegen artritis zal lanceren.
Voor de meeste medicijnen duurt de reis van de petrischaal in het laboratorium naar het schap in de apotheek zo’n tien jaar, dus in het beste geval zal het artritisvaccin de patiënten begin jaren 2030 kunnen bereiken.