De pil – Alles wat je moet weten over een klein pilletje met een groot effect
Pil maakte vrouwen vrij
‘Geen vrouw kan zichzelf vrij noemen voor ze de zeggenschap over haar eigen lichaam heeft,’ zei de Amerikaanse vrouwenrechtenactivist Margaret Sanger. En weinig mensen hebben meer betekend voor de vrouwenzaak dan zij.
In de jaren 1950 haalde ze de rijke erfgename Katharine McCormick over om 40.000 dollar te investeren in de ontwikkeling van een ‘magische pil’ voor vrouwen, die ongewenste zwangerschappen moest voorkomen.
De man die Sangers langgekoesterde droom van een anticonceptiemiddel in pilvorm moest verwezenlijken, was de Amerikaanse bioloog Gregory Pincus.
Geen vrouw kan zichzelf vrij noemen voor ze de zeggenschap over haar eigen lichaam heeft.
Op basis van een aantal dierproeven uit de jaren 1930 met hormonen als voorbehoedsmiddel ontwikkelden Pincus en zijn collega Min-Chueh Chang de anticonceptiepil, die in 1960 in de VS op de markt kwam en twee jaar later bij ons.
Margaret Sanger overleed in 1966 en maakte het enorme maatschappelijke effect van de pil en de massale intocht van vrouwen op de arbeidsmarkt niet meer mee. De pil maakte dit alles mogelijk door vrouwen in staat te stellen de controle over hun eigen lichaam uit te oefenen.
Vandaag de dag slikken meer dan 100 miljoen vrouwen wereldwijd de anticonceptiepil, en in 1993 werd de pil door het tijdschrift The Economist uitgeroepen tot een van de zeven moderne wereldwonderen.
Tijdlijn van de pil
60 jaar geleden zag de pil het levenslicht. Sindsdien is het roze tabletje een van de meestgebruikte voorbehoedsmiddelen ter wereld geworden.
-
1955
De pil wordt voor het eerst op mensen getest.
-
1960
In de VS komt de allereerste anticonceptiepil op de markt: Enovid.
-
1962
De pil is verkrijgbaar in Nederland. Zes jaar later gebruikt ongeveer een derde van de vrouwen tussen de 15 en 44 jaar de pil.
-
Jaren 1980
Nederlandse vrouwen krijgen gemiddeld circa 1,5 kinderen: de helft van het aantal in 1960, voordat de pil op de markt kwam.
-
Nu
151 miljoen vrouwen over de hele wereld gebruiken de pil vandaag de dag. De meest gebruikte anticonceptiemethode onder vrouwen is echter nog steeds sterilisatie, waar 229 miljoen vrouwen gebruik van hebben gemaakt.
Hoe werkt de pil?
Terwijl de maatschappelijke invloed van de pil groot en complex is, zijn de mechanismen achter het tabletje buitengewoon simpel.
De pil bestaat uit twee synthetische geslachtshormonen: ethinylestradiol (het hormoon oestrogeen) en gestageen (het hormoon progesteron).
Deze kunstmatig gemaakte geslachtshormonen voorkomen zwangerschap door de vorming van de hormonen FSH en LH in de hypofyse in de hersenen te remmen.
FSH en LH zijn de hormonen die de eisprong mogelijk maken, en zonder deze twee is een zwangerschap uitgesloten.
Zo werkt de pil
De anticonceptiepil bevat kunstmatige geslachtshormonen die de productie van de hormonen die de eisprong mogelijk maken, remmen. Bovendien wordt het baarmoederhalsslijm verdikt, waardoor zaadcellen er niet meer doorheen kunnen.
Hoe veilig is de pil?
De pil is een van de meest effectieve voorbehoedsmiddelen die er bestaan, en als je de pil op de voorgeschreven manier gebruikt, ben je 99,9 zeker dat je niet zwanger wordt.
Desondanks raakt zo’n 1 à 2 procent van de pilgebruiksters toch op enig moment zwanger. Dat komt vooral doordat zij soms vergeten om de pil in te nemen, waardoor er weer LH en FSH geproduceerd worden.
In een onderzoek dat in 2019 is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Translational Medicine schrijven wetenschappers dat 40 tot 50 procent van Amerikaanse pilgebruiksters in drie maanden zeker één keer vergeet de pil te slikken.
Wat gebeurt er als een man de pil slikt?
Als je als man per ongeluk een anticonceptiepil of twee slikt, is er niets aan de hand.
Maar als je de pil regelmatig slikt, krijg je op den duur vanwege de kunstmatige vrouwelijke geslachtshormonen vrouwelijke trekjes als brede heupen, een zachtere huid en grotere borsten.
De dosis oestrogeen ligt een tiende deel onder de hoeveelheid die transvrouwen slikken om van geslacht te veranderen. De minipil, die alleen progestogeen bevat, reduceert bij mannen vooral het aantal zaadcellen en vermindert het libido.
Welke bijwerkingen heeft de pil?
Het effect van de pil staat buiten kijf, maar al sinds de pil in 1960 op de markt kwam, woedt er een hevige discussie over de bijwerkingen.
De eerste anticonceptiepillen bevatten 100 microgram oestrogeen, en vanwege die hoge dosis kampten pilgebruiksters met zwangerschapsachtige bijwerkingen als misselijkheid, gewichtstoename, hoofdpijn en stemmingswisselingen.
De ernstigste bijwerking van het slikken van de pil is een verhoogd risico op trombose.
Naar schatting krijgen twee à drie op de 10.000 vrouwen die niet zwanger en niet aan de pil zijn, een bloedstolsel in een bloedvat of ader. Voor pilgebruiksters is dat zes à negen op de 10.000.
Bestaat er een mannenpil?
Naast de pil zijn er allerlei anticonceptiemiddelen voor vrouwen: het hormoonspiraaltje, het koperspiraaltje, het implantatiestaafje, de anticonceptiepleister en de hormoonring.
Voor mannen is het condoom nog steeds het enige anticonceptiemiddel (als je sterilisatie niet meetelt), maar mogelijk is er binnenkort een anticonceptiepil voor de man beschikbaar.
In 2018 deed de University of Washington een experiment met 100 mannen om een nieuwe pil te testen met de werkzame stof DMAU.
Net als de vrouwelijke tegenhanger remt deze stof de aanmaak van geslachtshormonen, wat bij mannen inhoudt dat de productie van zaadcellen stilvalt.
Mannenpil stopt zaadproductie
De mannenpil bevat synthetische geslachtshormonen die de productie van zaadcellen remmen door de aanmaak van specifieke hormonen in de hypofyse te blokkeren.
Bij eerdere proeven met mannenpillen traden vervelende bijwerkingen als depressie, hartritmestoornissen, spierpijn, een verhoogd libido, acne en een verminderde vruchtbaarheid op.
Van de 100 mannen die aan het experiment met de mannenpil deelnamen, kreeg slechts een enkeling te maken met bijwerkingen als hoofdpijn, een verminderd libido en acne.
Voorlopig zal het condoom er voor de man echter nog aan te pas moeten komen. De proeven met de mannenpil zijn nog in een prille fase, en het staat niet vast of en wanneer hij op de markt komt.
Daarbij is het condoom nog steeds het enige anticonceptiemiddel dat bescherming biedt tegen geslachtsziekten.
