Pil maakte vrouwen vrij
‘Geen vrouw kan zichzelf vrij noemen voor ze de zeggenschap over haar eigen lichaam heeft,’ zei de Amerikaanse vrouwenrechtenactivist Margaret Sanger. En weinig mensen hebben meer betekend voor de vrouwenzaak dan zij.
In de jaren 1950 haalde ze de rijke erfgename Katharine McCormick over om 40.000 dollar te investeren in de ontwikkeling van een ‘magische pil’ voor vrouwen, die ongewenste zwangerschappen moest voorkomen.
De man die Sangers langgekoesterde droom van een anticonceptiemiddel in pilvorm moest verwezenlijken, was de Amerikaanse bioloog Gregory Pincus.
Geen vrouw kan zichzelf vrij noemen voor ze de zeggenschap over haar eigen lichaam heeft. Margaret Sanger, Amerikaanse vrouwenrechtenactivist
Op basis van een aantal dierproeven uit de jaren 1930 met hormonen als voorbehoedsmiddel ontwikkelden Pincus en zijn collega Min-Chueh Chang de anticonceptiepil, die in 1960 in de VS op de markt kwam en twee jaar later bij ons.
Margaret Sanger overleed in 1966 en maakte het enorme maatschappelijke effect van de pil en de massale intocht van vrouwen op de arbeidsmarkt niet meer mee. De pil maakte dit alles mogelijk door vrouwen in staat te stellen de controle over hun eigen lichaam uit te oefenen.
Vandaag de dag slikken meer dan 100 miljoen vrouwen wereldwijd de anticonceptiepil, en in 1993 werd de pil door het tijdschrift The Economist uitgeroepen tot een van de zeven moderne wereldwonderen.
Hoe werkt de pil?
Terwijl de maatschappelijke invloed van de pil groot en complex is, zijn de mechanismen achter het tabletje buitengewoon simpel.
De pil bestaat uit twee synthetische geslachtshormonen: ethinylestradiol (het hormoon oestrogeen) en gestageen (het hormoon progesteron).
Deze kunstmatig gemaakte geslachtshormonen voorkomen zwangerschap door de vorming van de hormonen FSH en LH in de hypofyse in de hersenen te remmen.
FSH en LH zijn de hormonen die de eisprong mogelijk maken, en zonder deze twee is een zwangerschap uitgesloten.
Zo werkt de pil
1. Het aantal geslachtshormonen wordt verhoogd
De pil wordt geslikt. De pil bevat twee kunstmatig geproduceerde hormonen, die het vrouwenlichaam ook van nature aanmaakt: ethinylestradiol (het hormoon oestrogeen) en gestageen (het hormoon progesteron).
2. De hormoonproductie wordt geremd
Vanwege het verhoogde gehalte van de kunstmatige geslachtshormonen wordt de aanmaak van het follikelstimulerende hormoon (FSH) en luteïniserende hormoon (LH) in de hypofyse in de hersenen geremd.
3. Eisprong blijft uit
LH zorgt ervoor dat er een eitje vrijkomt dat bevrucht kan worden. FSH zet de eierstokken aan tot groeien. Zonder deze geslachtshormonen vindt de eisprong niet plaats. Gestageen verdikt het baarmoederhalsslijm, waardoor zaadcellen er niet doorheen kunnen.
Hoe veilig is de pil?
De pil is een van de meest effectieve voorbehoedsmiddelen die er bestaan, en als je de pil op de voorgeschreven manier gebruikt, ben je 99,9 zeker dat je niet zwanger wordt.
Desondanks raakt zo’n 1 à 2 procent van de pilgebruiksters toch op enig moment zwanger. Dat komt vooral doordat zij soms vergeten om de pil in te nemen, waardoor er weer LH en FSH geproduceerd worden.
In een onderzoek dat in 2019 is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Translational Medicine schrijven wetenschappers dat 40 tot 50 procent van Amerikaanse pilgebruiksters in drie maanden zeker één keer vergeet de pil te slikken.
Wat gebeurt er als een man de pil slikt?
Als je als man per ongeluk een anticonceptiepil of twee slikt, is er niets aan de hand.
Maar als je de pil regelmatig slikt, krijg je op den duur vanwege de kunstmatige vrouwelijke geslachtshormonen vrouwelijke trekjes als brede heupen, een zachtere huid en grotere borsten.
De dosis oestrogeen ligt een tiende deel onder de hoeveelheid die transvrouwen slikken om van geslacht te veranderen. De minipil, die alleen progestogeen bevat, reduceert bij mannen vooral het aantal zaadcellen en vermindert het libido.
Welke bijwerkingen heeft de pil?
Het effect van de pil staat buiten kijf, maar al sinds de pil in 1960 op de markt kwam, woedt er een hevige discussie over de bijwerkingen.
De eerste anticonceptiepillen bevatten 100 microgram oestrogeen, en vanwege die hoge dosis kampten pilgebruiksters met zwangerschapsachtige bijwerkingen als misselijkheid, gewichtstoename, hoofdpijn en stemmingswisselingen.
De ernstigste bijwerking van het slikken van de pil is een verhoogd risico op trombose.
Naar schatting krijgen twee à drie op de 10.000 vrouwen die niet zwanger en niet aan de pil zijn, een bloedstolsel in een bloedvat of ader. Voor pilgebruiksters is dat zes à negen op de 10.000.
Bestaat er een mannenpil?
Naast de pil zijn er allerlei anticonceptiemiddelen voor vrouwen: het hormoonspiraaltje, het koperspiraaltje, het implantatiestaafje, de anticonceptiepleister en de hormoonring.
Voor mannen is het condoom nog steeds het enige anticonceptiemiddel (als je sterilisatie niet meetelt), maar mogelijk is er binnenkort een anticonceptiepil voor de man beschikbaar.
In 2018 deed de University of Washington een experiment met 100 mannen om een nieuwe pil te testen met de werkzame stof DMAU.
Net als de vrouwelijke tegenhanger remt deze stof de aanmaak van geslachtshormonen, wat bij mannen inhoudt dat de productie van zaadcellen stilvalt.
Mannenpil stopt zaadproductie
De mannenpil bevat synthetische geslachtshormonen die de productie van zaadcellen remmen door de aanmaak van specifieke hormonen in de hypofyse te blokkeren.
Het gehalte geslachtshormonen neemt toe
De mannenpil bevat de stof DMAU, die bestaat uit androgeen, dat lijkt op het mannelijke geslachtshormoon testosteron, en het geslachtshormoon progesteron, dat ook in de vrouwenpil zit.
Hormoonproductie valt stil
Het verhoogde gehalte van de twee geslachtshormonen stopt de productie van het luteïniserende hormoon (LH) en follikelstimulerende hormoon (FSH) in de hypofyse, de klier in de hersenen waar deze hormonen worden aangemaakt.
Zaadproductie wordt gestopt
Bij mannen stimuleert FSH de zaadproductie en de groei van de testikels, terwijl LH de aanmaak van het mannelijke geslachtshormoon testosteron bevordert. Door deze hormonen te remmen valt de productie van zaadcellen in de zaadbuisjes in de testikels stil.
Bij eerdere proeven met mannenpillen traden vervelende bijwerkingen als depressie, hartritmestoornissen, spierpijn, een verhoogd libido, acne en een verminderde vruchtbaarheid op.
Van de 100 mannen die aan het experiment met de mannenpil deelnamen, kreeg slechts een enkeling te maken met bijwerkingen als hoofdpijn, een verminderd libido en acne.
Voorlopig zal het condoom er voor de man echter nog aan te pas moeten komen. De proeven met de mannenpil zijn nog in een prille fase, en het staat niet vast of en wanneer hij op de markt komt.
Daarbij is het condoom nog steeds het enige anticonceptiemiddel dat bescherming biedt tegen geslachtsziekten.