Het zikavirus is berucht om zijn invloed op de ontwikkeling van de hersenen van foetussen, waardoor kinderen met te kleine hersenen worden geboren.
Het virus valt de stamcellen aan, die daardoor niet het normale aantal hersencellen kunnen vormen. Maar die eigenschap kan mogelijk elders juist van nut zijn.
Zikavirus kan kankercellen in de hersenen aanvallen
Onderzoekers van de University of California in de VS willen het virus inzetten tegen een agressieve vorm van hersenkanker, die nu nog ongeneeslijk is.
6 procent van de kinderen die als foetus met het zikavirus worden besmet, heeft misvormingen – meestal een klein hoofd.
Bij dit type kanker, glioblastoom, veranderen de hersencellen in stamcellen, die zich vervolgens ongecontroleerd delen en heel snel een tumor vormen.
Mensen bij wie glioblastoom is vastgesteld, overlijden vaak binnen slechts 20 maanden.
Nu snappen we waarom het virus een voorkeur heeft voor kankercellen
Eerdere experimenten hadden al aangetoond dát het zikavirus de kankerstamcellen kan aanvallen, maar niet hóé. Dat is nu wel duidelijk.
Op het oppervlak van de virusdeeltjes zitten bepaalde eiwitten, die op moleculen op de stamcellen passen – als een sleutel in een slot. Zo kan het virus de cellen binnendringen.
Zikavirus gaat met twee sleutels kankercellen binnen
Virus heeft sleutel paraat
Op het oppervlak van het zikavirus (oranje) zitten twee eiwitten die passen op receptoren op stamcellen in de hersenen.
Gezonde cel wordt ontzien
Gezonde cellen (blauw) hebben maar weinig van het ene type receptor, waardoor het virus moeilijk kan binnendringen.
Kankercel is de pineut
De kankercellen (groen) hebben beide typen receptoren in overvloed. Dat maakt ze een makkelijke prooi voor het virus.
Virus doodt de tumor
Het virus vermenigvuldigt zich in de kankercel en doodt deze. Nieuwe virusdeeltjes kunnen zich nu verspreiden.
De onderzoekers bestudeerden het slot met de naam ‘avß5’ en ontdekten dat dit uit twee zogeheten receptoren bestaat: ‘av’ en ‘ß5’.
Alleen als het zikavirus met zijn eiwitten op beide receptoren aangrijpt, kan het naar binnen.
Ontdekking biedt hoop op effectieve behandeling voor hersenkanker
In het laboratorium werd onderzocht hoe goed het virus gezonde en kankerstamcellen kon binnendringen. Het bleek dat kankerstamcellen vaker werden binnengedrongen.
De verklaring is dat de kankercellen veel av- en ß5-receptoren hebben, terwijl de gezonde cellen veel av-receptoren hebben, maar slechts weinig ß5.
Hopelijk kan het zikavirus dankzij deze ontdekking zo worden aangepast dat het tumoren nog beter kan bestrijden, zonder ook de gezonde cellen aan te vallen.