Een aantal coronapillen lijkt de nieuwe gamechanger van de pandemie te worden.
Bestaande geneesmiddelen, waaronder remdesivir en ivermectine, zijn al eerder toegepast, maar die zijn omstreden en het effect is zeer beperkt.
Dankzij de nieuwe coronapillen kunnen we ernstige gevallen van COVID-19 echter behandelen – zelfs bij de patiënt thuis.
Welke coronapillen zijn in aantocht?
De coronapillen hebben gemeen dat ze het risico op ernstige ziekte en overlijden verminderen, vooral bij kwetsbaren en ouderen, gevaccineerd of ongevaccineerd.
Ziekenhuizen behandelen corona nu met o.a. steroïden en zogeheten monoklonale antilichamen, die met een infuus worden toegediend, maar daarvoor moet de patiënt worden opgenomen. Voor coronapillen hoeft dat niet.
Deze farmaceutische bedrijven ontwikkelen coronapillen:
- MSD
- Pfizer
De coronapil van MSD is goedgekeurd in Groot-Brittannië, terwijl de EU groen licht heeft gegeven voor goedkeuring door lidstaten.
De coronapil van Pfizer is nog niet goedgekeurd.
Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA bestudeert op dit moment de onderzoeksresultaten van MSD en Pfizer.
De coronapillen van MSD en Pfizer kunnen begin 2022 goedgekeurd en verkrijgbaar zijn in Europa. Onder meer Nederland, Frankrijk en Italië hebben al bestellingen geplaatst.
Hoe goed beschermen coronapillen?
De coronapil van MSD (dat in Europa MSD heet) en de coronapil van Pfizer hebben de fase 3-tests doorlopen met respectievelijk 775 en 1219 proefpersonen. De helft kreeg een placebo.
Alle proefpersonen hadden milde tot redelijk ernstige coronasymptomen, waren niet gevaccineerd en hadden minstens één risicofactor, zoals overgewicht of een verzwakte afweer.
- Lagevrio – ook bekend als molnuvirapir – van MSD vereist een behandeling van vijf dagen met in totaal 40 pillen. Uit de eerste analyse van MSD bleek dat de coronapil het risico halveerde dat milde tot redelijk zware gevallen tot de dood leiden. De definitieve analyse laat echter een effectiviteit van slechts 30 procent zien.
- Paxlovid van Pfizer is een combinatiebehandeling, die bestaat uit het hiv-preparaat ritonavir en de nieuwe coronapil PF-07321332. De patiënt moet 30 pillen slikken in vijf dagen. Volgens Pfizer reduceert de behandeling het risico op overlijden en ziekenhuisopname met 89 procent.
Hoe werken de coronapillen?
De nieuwe coronapillen van MSD en Pfizer hebben gemeen dat ze de behandeling van COVID-19 ondersteunen en ernstige zieke en overlijden kunnen voorkomen.
De coronapil van MSD is een zogeheten polymeraseremmer, en de coronapil van Pfizer is een proteaseremmer. Beide belemmeren de virusproductie van de corona-infectie.
Coronapil blokkeert kopieerknop van virus
1. Virusdeeltjes bevatten recept
In een coronavirusdeeltje zit een gedraaide RNA-streng, gewikkeld in een omhulsel van eiwitten. Het RNA werkt als een recept dat de virusdeeltjes kunnen gebruiken om zichzelf te kopiëren.
2. Recept wordt vertaald in eiwitketen
Als het coronavirus een cel binnendringt, wordt het RNA-recept omgezet in een polypeptide: een lange keten van eiwitten. Die bestaat uit enzymen die allemaal een rol spelen bij de vermeerdering van het virus.
3. Eiwitschaar maakt enzymen bruikbaar
Voordat de enzymen van het virus kunnen werken, moeten zogeheten proteasen de eiwitketen doorsnijden. Proteasen zijn ook enzymen, die zich aan de keten binden en deze doorsnijden.
4. Pil zet de schaar op slot
Proteaseremmers zijn pillen waarvan de bestanddelen zich binden aan protease-enzymen en die ervoor zorgen dat deze geen eiwitketens kunnen doorsnijden. Dit voorkomt dat het virus zich vermeerdert en de infectie verergert.
In het geval van MSD doen de bestanddelen van de coronapil zich voor als bouwstenen van het genetisch materiaal van het coronavirus, waardoor ze in het RNA van nieuwe virusdeeltjes terechtkomen.
Hier zorgt het middel ervoor dat een enzym, polymerase, steeds meer fouten in het RNA gaat maken, zodat de virusdeeltjes uiteindelijk afsterven door een opeenstapeling van fouten.
Een bezwaar van de coronapillen is dat ze binnen vijf dagen na de eerste symptomen moeten worden ingenomen. In die tijd weten veel mensen nog niet dat ze besmet zijn.
Om de coronapillen optimaal te laten werken, is het dan ook van belang dat:
- Een land beschikt over een uitgebreide en doeltreffende testinfrastructuur
- De patiënt op de hoogte is van zijn/haar risico
- Een mogelijk ernstig beloop binnen vijf dagen na het begin van de symptomen wordt vastgesteld.
Waarom is een effectieve behandeling van corona moeilijk te vinden?
De eerste coronapillen voor COVID-19 zijn iets meer dan 20 maanden na het uitbreken van de pandemie in aantocht, terwijl de vaccins in iets minder dan een jaar op de markt kwamen.
Het lijkt contra-intuïtief dat een virale infectie moeilijker te behandelen is dan te voorkomen. Maar aangezien het virus de lichaamscellen gebruikt als virusfabrieken, is het moeilijk een geneesmiddel te ontwikkelen dat alleen het virus aanvalt en niet het lichaam.
Omgekeerd kunnen geneesmiddelen ook worden aangevallen door de afweer. Zo moet de coronapil van Pfizer worden ingenomen met een hiv-preparaat, dat het antivirale middel beschermt tegen afbraak door enzymen in de lever.
Wat weten we nog niet over coronapillen?
MSD noch Pfizer heeft gegevens van de fase 3-test openbaar gemaakt, dus het is nog onduidelijk of bepaalde leeftijdsgroepen of etniciteiten meer baat hebben bij de coronapillen. Of dat ze bijvoorbeeld afgeraden worden voor zwangeren, net als de vaccins in het begin.
Een grote open vraag is hoe de coronapillen de besmettelijkheid beïnvloeden.
Een andere vraag is of de coronapillen werken tegen alle SARS-CoV2-2-varianten. Aangezien de coronapillen een methode gebruiken die niet door mutaties zou moeten worden aangetast, zou de methode minder kwetsbaar moeten zijn voor nieuwe varianten, maar de tijd zal leren of deze voorspelling opgaat.
Voor beide coronapillen is het officiële oordeel dat de bijwerkingen verwaarloosbaar zijn en dat de placebogroepen meer bijwerkingen meldden.
MSD en Pfizer hebben geen volledige lijst van bijwerkingen gepubliceerd. Eventuele nieuwe bijwerkingen of andere ongewenste gevolgen zullen nauwlettend worden gevolgd als de coronapillen verkrijgbaar zijn.
Het meest verontrustend is een kleine studie, waaruit bleek dat een stof – een metaboliet – uit de coronapil van MSD het DNA kon muteren bij dieren die een hogere dosis kregen gedurende een langere periode dan MSD voor mensen aanbeveelt.
Wat wordt het effect van de coronapillen?
Als de coronapillen van MSD en Pfizer de belofte van de klinische tests waarmaken, zullen ze een doorbraak betekenen omdat ze een geheel nieuwe categorie wapens toevoegen aan het arsenaal van de zorg.
Coronapillen hebben een aantal voordelen:
- Op papier kunnen coronapillen het aantal ziekenhuisopnames met 50-89 procent verminderen.
- De behandeling kan thuis plaatsvinden, waardoor de zorg minder wordt belast.
- Coronapillen kunnen met name van nut zijn voor armere landen, waar de voor veel vaccins vereiste koelcapaciteit niet voorhanden is.
Deskundigen benadrukken dat coronapillen niet moeten worden gezien als een alternatief voor vaccins, maar als een aanvulling die beschikbaar is als een gevaccineerde of niet-gevaccineerde besmet raakt.
Vaccins worden gezien als het meest doeltreffend om de verspreiding van bijvoorbeeld griep te voorkomen.
VIDEO: Het belang van antivirale middelen
Pfizer en MSD staan toe dat andere farmaceutische bedrijven hun coronapillen onder licentie produceren.
Dit verhoogt het potentieel van coronapillen omdat ze daardoor makkelijker, sneller en misschien goedkoper arme landen kunnen bereiken.