Als van een diersoort nog maar één mannetje en één vrouwtje over zijn, zal dit leiden tot veel inteelt in de volgende generaties.
Het is onvermijdelijk dat broers en zussen of ouders en jongen, met elkaar paren, met een verminderde vruchtbaarheid en levensvatbaarheid tot gevolg.
De reden dat inteelt schadelijk is, is dat de genetische variatie van een populatie er lager door wordt, zodat zich schadelijke genetische varianten kunnen ophopen, met fatale consequenties.
Van de meeste genen bestaan twee varianten, waarvan er een schadelijk kan zijn. Als de andere variant het goed doet, zal deze domineren. Het dier wordt dan heterozygoot voor dat gen, zoals dat heet.
Schadelijke mutatie geeft dalmatiërs nierstenen
Door een schadelijke genetische mutatie scheiden dalmatiërs te veel urinezuur af, wat leidt tot nierstenen. Ook gezonde ouders kunnen drager zijn van de mutatie, die dan in een kwart van de jongen tot uiting komt.
Blauw: Gezond gen voor de vorming van urinezuur
Rood: Schadelijk gen voor de vorming van urinezuur
Schadelijke genen belanden bij hetzelfde jong
Paren er echter twee heterozygote dieren, dan worden de genen vermengd, waardoor de schadelijke varianten in 25% van de gevallen bij hetzelfde jong belanden. Dit jong is dan homozygoot voor het gen en minder levensvatbaar.
In een kleine populatie, waarbij inteelt onvermijdelijk is, neemt het risico dat twee heterozygote dieren met elkaar paren toe.
Biologen zijn zich sterk bewust van de gevolgen van inteelt in bijvoorbeeld dierentuinen en bij het fokken van honden, waarbij nieuwe rassen ontwikkeld worden op basis van slechts een paar exemplaren. Desondanks kampen diverse hondenrassen met de gevolgen van inteelt.
Zo hebben veel dalmatiërs last van nierstenen door een mutatie die leidt tot extra urinezuur in de urine.