Stel je voor dat je een reis van 5000 à 10.000 kilometer onderneemt, een jaar lang door de donkere diepten van de Atlantische Oceaan ploetert en uiteindelijk aankomt in een voedselarm gebied, waar je één keer paait en dan sterft van uitputting. En dat alles zonder onderweg ook maar één maaltijd te eten.
En hadden we al gezegd dat je darmen het ook begeven tijdens de reis?
Dat is in een notendop het ongelooflijke verhaal achter een van de bizarste en meest raadselachtige reizen in het dierenrijk: de paaitrek van de paling van de Europese kust naar de Sargassozee net ten oosten van de Bermudadriehoek.
Het is een hachelijke reis, die geleerden al hoofdbrekens bezorgt sinds de Griekse filosoof Aristoteles in de 4e eeuw v.Chr. voor het eerst de oorsprong van het slangachtige wezen in twijfel trok.
Medio 1913 ondernam de Deense bioloog en marien onderzoeker Johannes Schmidt een expeditie om erachter te komen waarom er in Europa geen palingen van jonger dan drie jaar werden gevangen. In de Sargassozee ving de wetenschappelijke expeditie palinglarven van maar 1,7 centimeter, wat de theorie versterkte dat deze vis zo’n 6000 kilometer van huis paait. Nu, ruim een eeuw later, zijn grote delen van het leven van de paling nog steeds een mysterie.
Want hoewel al meer dan 100 jaar wordt vermoed dat de Sargassozee de paaiplaats van de paling is, heeft niemand er ooit een volwassen Europese paling gevonden – of overblijfselen ervan, of kuit. Definitief bewijs ontbrak dus.
Maar nu heeft een internationaal team van biologen een studie gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific Reports. De onderzoekers gaven palingen satellietzenders en volgden ze op de laatste etappe van hun reis – helemaal tot in de Sargassozee.
‘We hebben de missing link van de Europese kusten tot aan de paaigronden gedicht, dus binnenkort zullen we inzicht hebben in de hele levenscyclus van de paling,’ zegt Kim Aarestrup, hoogleraar aan het Deense National Institute of Aquatic Resources en een van de onderzoekers.
Reis duurde langer dan verwacht
De onderzoekers vingen 26 grote vrouwelijke Europese palingen, merkten deze met satellietzenders en zetten ze uit bij de Azoren, waar de paling bij eerdere onderzoeken was waargenomen.
De zenders maten onder andere de temperatuur rond de palingen, de diepte en de hoeveelheid licht en stuurden de cijfers gedurende meer dan 12 maanden terug naar de onderzoekers. Die ontvingen gegevens van 23 satellietzenders in verschillende stadia van de paaitrek, en zes van de dieren zwommen helemaal naar de Sargassozee.
Het bleek dat de palingen consequent naar de Sargassozee migreerden en dat de reis naar hun de paaigronden meer dan een jaar duurt. Dat is verrassend lang, want tot nu toe werd aangenomen dat de palingen hun gevaarlijke reis vanuit de Europese wateren in de herfst begonnen en in het voorjaar erop paaiden.
Kwetsbare larven hebben bescherming nodig.
Waarom de palingen 5000 à 10.000 kilometer afleggen om zich voort te planten in de stikstofarme zee voor de kust van Bermuda, is nog onduidelijk.
Een van de theorieën is dat het is vanwege de kwetsbare, doorzichtige palinglarven, die na een reis van twee à drie jaar terug moeten migreren naar de Europese kust en natuurlijk bij voorkeur overleven tot die tijd.
En dan is de Sargassozee een goede optie, legt Aaerestrup uit.
‘De Sargassozee is haast een soort zeewoestijn, waar niet veel leeft dat jou kan opeten. Daar staat tegenover dat er ook weinig voedsel is voor de larven. Maar satellietmetingen tonen aan dat de larven zich vooral bevinden in de zones waar het koude, voedselarme water het warme, voedselrijke water ontmoet. Zo maken de kwetsbare larven er toch het beste van,’ zegt hij.
Volgens de onderzoekers moet de nieuwe studie ons helpen begrijpen hoe we de ernstig bedreigde Europese paling kunnen beschermen. Sinds de jaren 1980 is de populatie namelijk met 95 procent afgenomen, onder andere door klimaatverandering, vervuiling en obstakels op hun lange reizen.
Tegelijkertijd kan de studie helpen om het mysterie te ontrafelen dat het lange zeedier al bijna sinds het moment dat het ontdekt werd, heeft omgeven, legt Aarestrup uit.
‘De paling heeft zo’n totaal krankzinnige levenscyclus, en de vraag naar zijn oorsprong gaat al duizenden jaren terug,’ zegt hij.