Shutterstock
Witte haai in de zee

70% minder haaien in de zeeën

Nieuw onderzoek: 50 jaar overbevissing bedreigt haaien en roggen.

De populatie haaien en roggen in zee neemt in een alarmerend tempo af.

De afgelopen 50 jaar is 71 procent van de grote roofvissen uitgeroeid door overbevissing. Dat is de conclusie van een nieuw onderzoek in het tijdschrift Nature.

Een internationaal team analyseerde de verspreiding van haaien en roggen met gegevens van de Living Planet Index en Red List Index van het Wereldnatuurfonds.

De rode lijsten geven een overzicht van bedreigde dier- en plantensoorten. Experts kijken voortdurend hoe het met individuele soorten gesteld is, onder meer op basis van observaties en waarnemingen op de vaste routes van dieren.

3 van de 4 haaiensoorten in gevaar

De cijfers voor haaien en roggen laten een sterke daling zien in een aantal decennia. Naast de gewone hamerhaai hebben alle soorten over de afgelopen 50 jaar een hoger sterfte- dan geboortecijfer.

Meer dan 3 van de 4 haaien- en roggensoorten zijn nu kwetsbaar, bedreigd of ernstig bedreigd (een hoog, zeer hoog of extreem hoog risico op uitsterven).

Het onderzoek wijst overbevissing aan als belangrijkste oorzaak. In veel landen mag niet of nauwelijks op haaien gevist worden, maar de netten puilen er nog steeds mee uit.

Her en der zijn de vinnen een delicatesse en is de olie uit haaienlever felbegeerd. Veel haaien en roggen eindigen bovendien als bijvangst van trawlers.

Maatregelen kunnen ramp afwenden

Uit de gegevens blijkt dat de gemiddelde bevissingsdruk (hoeveel er gevist wordt in relatie tot de populatie) de laatste 50 jaar verachttienvoudigd is.

Dat is een groot probleem, want haaien en roggen staan aan de top van de voedselketen en zijn van groot belang voor de balans in zee.

Als deze roofdieren uitsterven, heeft dat grote gevolgen. Prooidieren die eerder in toom werden gehouden door de haaien, zullen welig tieren, en het totale ecosysteem in zee kan instorten.

Voor de mens, vooral in armere landen, betekent dat in het ergste geval een leeg bord in plaats van een bord vol vis.

Geen van de onderzochte soorten valt echter in de ernstigste categorieën (‘uitgestorven in het wild’ en ‘uitgestorven’), dus er is nog hoop. Het onderzoek laat zien dat het bestand witte haaien en hamerhaaien groeit op plaatsen waar de visserij stevig is beperkt.

De wetenschappers roepen dan ook op tot meer regels om de roofvissen boven Jan te helpen:

‘Een paar lichtpuntjes laten zien dat zelfs grote haaien die lang leven, kunnen herstellen als er wetenschappelijke visbeperkingen worden opgelegd en gehandhaafd.’ Marien bioloog Richard Sherley van de University of Exeter