De giftige knipoog van een hagedis
Padhagedissen, krachtig gebouwde reptielen ter grootte van padden, leven in droge gebieden in Noord- en Midden-Amerika.
Al zijn de ongeveer 15 soorten allemaal vrij stekelig, hun vijanden zijn talrijk. Padhagedissen zijn een geliefde prooi van roofvogels, maar ook vossen en prairiewolven lusten er wel pap van.
Tegen roofvogels beginnen ze niet veel, behalve dat ze hun grote nekstekels kunnen opzetten.
Maar voor vierpotige roofdieren hebben de padhagedissen altijd een aardige verrassing in petto.
Als een padhagedis zich ernstig bedreigd voelt, spuit hij twee stralen bloed meer dan een meter door de lucht vanuit zijn ogen.
Voor een maximaal effect bevat het bloed zelfs giftige en bijtende stoffen, die vooral goed werken bij zoogdieren.
Deze gifstoffen zijn gewonnen uit mieren, die op het natuurlijke menu van de padhagedis staan.
De padhagedis kan meermaals vuren, maar de munitie is niet oneindig, want hij gebruikt immers zijn bloedeigen bloed.
Video: Zie hoe de bloedstraal wordt afgevuurd
Vis wordt twee keer zo groot
Kogelvissen zijn kleine tot middelgrote vissen die overal op aarde in warme zeeën voorkomen. Ze zijn vrij langzaam, dus ze kunnen niet aan hun vijanden ontkomen.
Als er gevaar dreigt, reageert de kogelvis door heel veel water op te slurpen, zodat hij opzwelt als een ballon en meer dan twee keer zo groot wordt.
De kogelvis slokt in een mum van tijd zo veel water op dat hij opzwelt, en zie hem dan nog maar eens op te eten als roofdier.
Sommige soorten kogelvissen hebben stekels, dus een roofdier bedenkt zich wel twee keer voordat hij zijn tanden erin zet. Ook blazen de vissen zich soms op om soortgenoten het hof te maken en tot paren te verleiden.
Vleugelloze dieren vallen gecontroleerd
Hagedis zweeft met zijn ribben
Vliegende draakjes in Zuidoost-Azië hebben een huidvlies dat over hun verlengde ribben is gespannen. Al zijn de dieren maar 10 tot 20 centimeter lang, ze kunnen wel 60 meter zweven.
Slang verandert in een frisbee
De Zuidoost-Aziatische vliegende slang leeft in bomen. Als er een roofdier nadert, stort de slang zich van de takken en spreidt hij zijn ribben uit, waardoor hij wegvliegt als een boomerang.
Kikker gebruikt zwemvliezen als parachute
Als tropische kikkersoorten willen vluchten, springen ze gewoon in de lucht, buigen hun poten onder hun lijf en spreiden hun zwemvliezen uit. Zo kunnen ze wel 30 meter zweven.
Vis schiet zichzelf door de lucht
Een vliegende vis slaat bij gevaar hard met zijn staart, springt het water uit en vouwt zijn extreem ontwikkelde borstvinnen uit. Hij kan 400 meter zweven met wel 70 km/h.
Vlijmscherpe borstels branden dagenlang na
Borstelwormen zijn circa 15 centimeter lang en hebben grote, platte platen met lange borstels op hun rug.
Ze zien er best aaibaar uit, maar als je ze aanraakt, kom je van een koude kermis thuis.
De borstelpunten zitten vol gif en breken gemakkelijk af, waarna ze zich in de huid van de aanvaller priemen.
De lange, fijne borstels zitten twee aan twee aan het lijf. Ze zijn hol en bevatten een krachtig zenuwgif.
Duikers die in nauw contact zijn geweest met de borstelworm, beschrijven een stekende en brandende pijn die dagen aanhoudt, alsof ze hun hand door de brandnetels hebben gehaald.
De techniek zorgt ervoor dat roofdieren die proberen de borstelworm op het menu te krijgen, dit maar één keer doen.
Mezennest heeft geheime ingang
De Afrikaanse buidelmees bouwt een groot, druppelvormig nest van gevlochten grassprieten.
Het nest heeft een duidelijke opening, die naar een ruime kamer met een gevlochten bodem leidt.
Alleen zijn de jongen nergens te bekennen. De ingang en de kamer zijn gebouwd om roofdieren wijs te maken dat het nest leeg is.
De echte nestkamer ligt eronder en heeft een gecamoufleerde ingang. Als de ouders het nest in of uit gaan, sluiten ze het steeds zorgvuldig af met een soort klittenband van spinrag.
Ook de jongen doen hun best om te overleven: normaal piepen kleine vogeltjes als ze merken dat er iets op hun nest landt, maar buidelmeesjes zwijgen als het graf als er activiteit rond hun nest te bespeuren valt.
De slimme buidelmees beschermt zijn jongen tegen roofdieren door een nest met een nepingang te vlechten.
Larven bederven lekkere trek
De schildpadkeverlarve schrikt hongerige roofdieren af met zijn uitwerpselen.
De larve plakt de poep op zijn rug met zijn flexibele, omhooggerichte anus, waardoor hij net een wandelende mesthoop lijkt.
Of hij houdt zijn drol vast met een speciaal soort tangetje aan de punt van zijn staart, zodat hij een grote, stinkende klodder voor het gezicht van zijn vijand heen en weer kan zwaaien.
Met zijn flexibele anus plakt de larve van de schildpadkever uitwerpselen op zijn rug vast.
Het schuimbeestje maakt het nog bonter: hij hult zich helemaal in de poep. De nimfen blazen lucht in de uitwerpselen tot ze schuimen.
Nachtvlinder duikelt door gevoelig gehoororgaan
De vleermuis is de aartsvijand van de nachtvlinder. Om niet door het vliegende zoogdier te worden verschalkt, heeft de nachtvlinder zeer gevoelige gehoororganen aan weerszijden van zijn achterlijf.
De sensorcellen daarin vangen de ultrasone vleermuiskreten op. Zodra de cellen zo’n kreet registreren, zetten ze de geluidsgolven om in elektrische signalen.
Die gaan direct naar de vleugelspieren en laten de vlinder naar de grond duikelen.
Spieren zetten halsbrekende stunt vanzelf in gang
De oren van de nachtvlinder staan in contact met zijn vleugelspieren en moeten voorkomen dat het insect eindigt als vleermuisvoedsel.
Echo localiseert een nachtvlinder
De ultrasone kreet van een vleermuis treft een nachtvlinder en kaatst terug. Daardoor kan de vleermuis de nachtvlinder vinden.
Gehoororgaan registreert dreiging
Achter de vleugels van de nachtvlinder zitten gevoelige gehoororganen, die de vleermuiskreet tot op 100 meter kunnen registreren.
Vlinder vlucht automatisch
De kreet wordt omgezet in een elektrisch signaal dat naar de vleugelspieren gaat en een uitwijkmanoeuvre van de nachtvlinder in gang zet.
Slaapzak verhult geur van papegaaivis
Papegaaivissen zijn vrij groot, dus ze kunnen niet zomaar in elk holletje in het koraalrif terecht.
Maar ze hebben een bepaalde slaaptechniek ontwikkeld waarmee ze aan de scherpe neus van roofdieren kunnen ontsnappen.
Als hij een oogje toe wil doen, zoekt de papegaaivis een veilig plekje op de bodem van de zee.
Dan spuugt hij slijm uit, net zolang tot het zijn hele lichaam omhult als een soort snotterige slaapzak.
De papegaaivis vormt een slaapzak van slijm, die de lichaamsgeur van de slapende vis verhult.
Door openingen in de slijmslaapzak kan water met zuurstof stromen. Maar geurstoffen komen er niet uit, waardoor roofdieren de slapende vis niet kunnen ruiken.
Vermommer heeft 15 kostuums
De mimic octopus werd begin jaren 1990 ontdekt in Indonesië, en al snel bleek dat hij zich kan voordoen als andere dieren.
Zoals alle andere inktvissen kan hij heel nauwkeurig en zo snel als lichtreclame van kleur veranderen, maar de kleurenwisseling is nog de minst indrukwekkende truc.
Inktvis vermomt zich als giftig dier
Armen lijken gifslang
Als de mimic octopus zich in het zand verstopt, steekt hij twee gestreepte armen op die op een giftige koraalslang lijken.
Verstopt tussen de kwallen
Om zo goed mogelijk op te gaan in een school kwallen strekt de mimic octopus zijn armen omhoog.
Zo plat als een platvis
Bij platvissen in de buurt houdt de mimic octopus zijn armen stijf langs zijn lijf, zodat hij bijvoorbeeld een bot lijkt.
De inktvis kan ook de structuur van zijn huid veranderen, zodat hij niet glad maar ruw is, of pokdalig als een met algen begroeide steen.
Maar dat is nog niet alles. De inktvis kan ook de vorm en het gedrag van andere dieren nadoen en ermee spelen, al naargelang hij op jacht is of zich probeert te verstoppen.
Als een roofvis hem achterna zit, kruipt de inktvis in een hol en steekt hij er twee armen uit in elkaars verlengde – die hij een streepjespatroon geeft, zodat hij een giftige koraalslang lijkt, een dier waar de meeste rovers met een boog omheen zwemmen.
Bekijk de poppenkast van de inktvis
Mimic octopussen zijn zeldzaam en dus moeilijk te bestuderen, waardoor het niet zeker is hoeveel dieren hij na kan doen.
Er zijn zeker 15 verschillende kostuums waargenomen, waarvan een aantal dieren voorstellen als koraalduivels, zeeanemonen en pijlstaartroggen.
De inktvis kan ook één worden met zijn omgeving en sponzen of kokerwormen nadoen, en hij kan zich zelfs zo oninteressant mogelijk maken door een imitatie weg te geven van een drijvende kokosnoot.
Nieuwe poten in twee weken
De Mexicaanse salamander axolotl kan een poot opofferen aan een roofdier en ervandoor gaan.
De cellen rond de wond delen zich razendsnel en vormen zo vlug nieuw weefsel dat er in een paar weken nieuwe poten of organen zijn uitgegroeid.
De axolotl vervangt niet alleen afgerukte ledematen, maar ook organen en hersengebieden.
Dat alles is mogelijk doordat de axolotl zijn hele leven in het larvenstadium blijft en geen metamorfose ondergaat, zoals kikkervisjes die uitgroeien tot kikkers.