Hoe ziet de zwarte weduwe eruit?
De zwarte weduwe is een zwarte spin met een rond, glanzend achterlijf.
Onder op het lijf staat een karakteristiek zandlopervormig patroon in rode en oranje tinten.
De zwarte weduwe is te herkennen aan de rode zandloper op het onderlijf.
Het lichaam van het vrouwtje meet 1,2 tot 1,6 centimeter, en de poten zijn nog langer.
Het mannetje is drie keer zo klein. Hij is vaak ook iets lichter van kleur en heeft rode vlekjes. Mannetjes worden zelden gezien, doordat de vrouwtjes ze vaak opeten na de paring.
De zwarte weduwe leeft van insecten als vliegen, kevers, muggen en sprinkhanen en gebruikt daarbij twee wapens: een web en gif.
Het web is een wirwar van sterke draden. Zodra een prooi in de val trapt, doodt de spin hem met verlammend gif. Daarna kan het dier de prooi in alle rust oppeuzelen.
Waar komt de zwarte weduwe voor?
De zwarte weduwe, Latrodectus mactans, komt vooral voor in de VS.
De spin kan alleen overleven in een tropisch of subtropisch klimaat, dus als het dier als verstekeling op een containerschip in onze contreien terechtkomt, blijft het meestal niet lang in leven.
In Zuid-Europese landen als Spanje, Italië, Griekenland en Kroatië kun je de spin wel tegenkomen.
De zwarte weduwe is bovendien familie van een aantal andere weduwen, die over de aardbol verspreid leven.
Deze weduwen zijn:
- Roodrugspin, Latrodectus hasselti, hoort thuis in Australië
- Latrodectus bishopi, een rode spin die in Florida voorkomt
- De bruine weduwe, Latrodectus geometricus, komt uit Zuid-Afrika
- De Europese zwarte weduwe, Latrodectus tredecimguttatus, leeft in het Middellandse Zeegebied.
Lees ook over spinnen in Nederland en België
Komt de zwarte weduwe in Europa voor?
De zwarte weduwe komt in Europa voor, maar de kans is groter dat je op de Europese zwarte weduwe, Latrodectus tredecimguttatus, stuit.
De Europese zwarte weduwe leeft in het Middellandse Zeegebied en heeft tot 13 rode vlekken op het achterlijf.
De Europese zwarte weduwe kan 13 rode vlekken op het achterlijf hebben.
Het gif van de Europese zwarte weduwe is net zo krachtig als dat van de Amerikaanse weduwe, maar de Europese weduwe bijt veel minder vaak, en er zijn slechts twee mogelijke sterfgevallen door deze spin bekend.
Het is niet zeker welke Latrodectus-soort de twee sterfgevallen veroorzaakte, want je kunt de soort alleen bepalen als je de spin vangt. En dat lukte niet.
Hoe dan ook hadden de sterfgevallen kunnen worden voorkomen met tegengif.
Hoe giftig is de zwarte weduwe?
De zwarte weduwe is een van de giftigste spinnen ter wereld.
Net als de overige weduwen van het geslacht Latrodectus heeft het dier een neurotoxisch gif, dat de spieren verlamt.
Een druppel gif van de spin is 15 keer giftiger dan een druppel gif van de ratelslang – en volstaat om een mens te doden.
Waarom het gif van de zwarte weduwe zo krachtig is dat het mensen kan doden, is onduidelijk, want de spin jaagt alleen maar op kleine insecten.
Volgens onderzoek van de universiteit van Massachusetts heeft het te maken met het eiwit latrotoxine. Latrotoxine is een gifstof die alle weduwen hebben. Daarom is het vernoemd naar het geslacht Latrodectus.
Uit onderzoek blijkt dat het gif van de zwarte weduwe zo krachtig is doordat de spin de gifstof evolutionair gezien snel heeft ontwikkeld. Andere giftige spinnen produceren ook latrotoxine, maar in mindere mate.
LEES OOK: De gevaarlijkste dieren van Nederland
Hier zie je een mannetje (l) en een vrouwtje van de Europese zwarte weduwe.
Weduwen eten hun partner op
Alle weduwen hebben gemeen dat de vrouwtjes het mannetje na de paring vaak opeten. Daar komt de naam ook vandaan.
Een mannetje moet daarom slim zijn. Om een vrouwtje te kunnen bevruchten, moet hij de aandacht van het vrouwtje trekken, paren en aan het veel grotere, hongerige vrouwtje ontsnappen.
Wat zijn de symptomen van een beet van de zwarte weduwe?
Een beet van de zwarte weduwe veroorzaakt meestal alleen klachten als pijn, zwelling en roodheid rond de bijtplek.
Maar soms leidt de vergiftiging binnen 30-60 minuten tot ernstigere symptomen.
De ernstigere symptomen van een beet van de zwarte weduwe zijn:
- Spierkrampen
- Koorts
- Buikkrampen
- Misselijkheid en overgeven
- Gezichtskrampen
- Hoofdpijn
- Sterk verhoogde bloeddruk
- Hartkloppingen
Kan de zwarte weduwe mensen doden?
Een beet van de zwarte weduwe kan dodelijk zijn voor de mens. Als het gif de ademhalingsspieren verlamt, wordt de ademhaling geblokkeerd met de dood tot gevolg.
Maar een beet van de zwarte weduwe is lang niet altijd dodelijk, zegt Nikolaj Scharff, arachnoloog bij het Natural History Museum of Denmark.
‘Een druppel gif van de zwarte weduwe is erg krachtig, maar het dier spuit niet bij elke beet evenveel gif in. Het is wel erg onprettig om te worden gebeten, en klachten als buik- en gezichtskrampen en hartkloppingen kunnen leiden tot de dood.’
Dat komt echter zeer zelden voor, aldus Scharff. Het laatste gerapporteerde sterfgeval vond plaats in 1983.
Dat komt enerzijds doordat de klachten zelden levensbedreigend zijn, maar ook doordat er tegenwoordig veel minder mensen door zwarte weduwen worden gebeten dan vroeger.
‘De kans dat je door een zwarte weduwe wordt gebeten, is uiterst klein. De spin bouwt zijn web graag op een wat verborgen plek – vroeger bijvoorbeeld onder de houten bank van het toilet. Als je dan naar de wc ging, kon je in je achterste worden gebeten.’
Wil je meer weten over giftige spinnen? Lees hier over de giftigste spinnen ter wereld.