Je hond krijgt het eeuwige leven
Van geboorte tot dood in slechts 12 jaar – het korte hondenleven is een bron van verdriet voor mensen, maar nieuwe experimenten moeten onze trouwe vrienden er jaren bij geven.
De afgelopen maanden is alle levensvreugde verdwenen. De eetlust is weg, net als het verlangen om uitgelaten te worden. De dierenarts weet het wel – euthanasie is de enige uitweg. Na een laatste betraand afscheid wordt de naald ingebracht en ademt Bello uit.
Het verdriet om het afscheid van je lieve trouwe hond is groot, maar onderzoekers willen het veel te vroeg laten inslapen van de hond flink uitstellen.
Niet alleen hebben ze een aantal leefstijlmaatregelen bedacht die de gezondheid van een hond kunnen verbeteren en zijn leven kunnen verlengen, ze zijn ook een nieuw wondermiddel op het spoor dat het verouderingsproces vertraagt, zodat we langer van onze viervoeters kunnen genieten – wat er ook nog eens voor zorgt dat je als baasje langer en beter leeft.
Hondenbaasjes juichen project toe
In 2014 richtte een groep dierenartsen, biologen en andere onderzoekers het Dog Aging Project op met als doel honden te helpen langer te leven en hun algehele gezondheid te verbeteren.
Zo oud worden de verschillende rassen nu
De grootte van honden en de ingefokte eigenschappen hebben invloed op hun levensverwachting.
Met name het verlengen van de ziektevrije levensduur – dus de gezondheidsduur van de hond – heeft hoge prioriteit.
De gezondheidsduur staat voorop bij het onderzoek naar veroudering, want een levensverwachting van 100 jaar is minder aantrekkelijk als je vanaf je 60e enorm aan het kwakkelen bent.
De onderzoekers bestuderen daarom duizenden honden van alle leeftijden en rassen. Bovendien verstrekken baasjes de gezondheidsgegevens van hun dier en vullen ze elk jaar gedetailleerde enquêtes in die drie uur in beslag nemen.
Al die gegevens zullen ons onder meer leren hoe genen, levensstijl en omgeving het verouderingsproces beïnvloeden.
Het Dog Aging Project volgt duizenden honden – ook de Deense dog, die – hoe groot hij ook is – een van de hondenrassen is met de kortste te verwachten levensduur.
Naast dossiers en vragenlijsten zullen de onderzoekers veroudering aan het licht brengen door het genoom van circa 10.000 honden – hun volledige genetisch materiaal – in kaart te brengen.
En nu komen er resultaten binnen.
Oefening voorkomt dementie
In 2022 publiceerde het Dog Aging Project de bevindingen van een grote analyse van de verbanden tussen lichamelijke activiteit en dementie bij oudere honden. Het onderzoek omvatte 11.574 honden van 6-18 jaar, waarvan 287 demente.
De enquêtes gaven de onderzoekers informatie over onder meer de cognitieve gezondheid van de honden: geheugen, patroonherkenning en het verwerken van informatie. En verder over de inname van voedingssupplementen, trainingen en het activiteitenniveau.
Er bleken significante verbanden te zijn tussen de lichamelijke activiteit en dementie. Zo hadden de zeer actieve honden minder cognitieve achteruitgang en minder kans op klinische dementie, ook bekend als CCD.
Daarom sterft je hond
1. Pups sterven aan infecties
De meeste sterfgevallen bij honden jonger dan 1 jaar zijn te wijten aan infecties, letsel of aangeboren afwijkingen: samen goed voor 60 procent van alle sterfgevallen bij pups. Maag-darmziekten en spierziekten zijn ook frequente doodsoorzaken.
2. Kanker slaat toe in de bloei van het leven
Kanker is (na orgaanfalen) verantwoordelijk voor zeker een derde van alle sterfgevallen bij honden ouder dan 1 jaar. Bij honden die sterven aan orgaanfalen vallen meestal de hersenen, het zenuwstelsel of het maagdarmstelsel uit.
3. Oude honden hebben nierproblemen
Na de leeftijd van 10 jaar sterven er relatief minder honden aan kanker dan aan andere doodsoorzaken. Oudere honden gaan vaker dood aan ziekten van de nieren en urinewegen, het hart- en vaatstelsel of het hormoonstelsel.
Honden met specifieke aandoeningen – vooral ouderdomsgerelateerd – krijgen extra aandacht in verschillende soorten onderzoek. Als ze bijvoorbeeld dement zijn of aan CCD lijden, kunnen de studies details leveren over de manier en de leeftijd waarop hersenziekten toeslaan.
De variatie aan hondenrassen maakt het extra noodzakelijk om veel gegevens te verzamelen. Zo kan het verouderingsproces bij Duitse herders er heel anders uitzien dan bij buldogs, omdat de levensverwachting per ras sterk verschilt.
In een studie uit 2022 concludeerde een Brits onderzoeksteam dat de Franse buldog gemiddeld slechts 4,5 jaar leeft, terwijl de jackrussellterriër bijna 13 jaar voor de boeg heeft.
Even oude pups hoeven niet even lang te leven. Een Franse bulldog wordt maar een jaar of vijf oud, tegen ongeveer 13 jaar voor een jackrussellterriër.
Uit de studie bleek ook dat kleinere honden over het algemeen langer leven dan grotere, terwijl bij de meeste andere zoogdieren juist grote soorten doorgaans langer leven dan kleine.
Dit kan komen door het voedsel dat we onze honden geven.
Eén keer eten per dag
De invloed van voeding op de gezondheid staat buiten kijf, maar er zijn nog grote leemten in onze kennis over de manier waarop eetgewoonten de gezondheid en veroudering bij dieren beïnvloeden.
De onderzoekers hebben daarom een aantal diëten bestudeerd, in de hoop een menu met een antiverouderingseffect te vinden. Uit studies met muizen en ratten blijkt dat een beperkte calorie-inname en periodiek vasten, waarbij alleen op een aantal momenten wordt gegeten, een positief effect hebben op de levensduur.
Daarom testten de onderzoekers van het Dog Aging Project of er ook verbanden waren tussen de gezondheid van honden – met name hun cognitieve gezondheid – en de frequentie van de maaltijden.
Uit analyses van gegevens van ruim 10.000 honden bleek dat één maaltijd per dag – in plaats van meerdere – verband kan houden met een veel lager risico op ziekten aan organen, gebit en botten, en met een betere geestelijke gezondheid.
Dus lichaamsbeweging en voeding zijn van invloed op de levensduur van honden. Maar daar laten de onderzoekers het niet bij. Ze zoeken nu naar medicatie die het verouderingsproces vertraagt en de dood van de honden uitstelt.
Wondermiddel ruimt cellen op
Eén middel is veelbelovend. Rapamycine wordt ingezet tegen kanker bij mensen en bij orgaantransplantaties, waarbij het het immuunsysteem rustig houdt, zodat het orgaan niet wordt afgestoten. Maar het blijkt ook nuttig te zijn bij onderzoek naar veroudering – zo hebben experimenten met fruitvliegjes, wormen en knaagdieren spectaculaire resultaten opgeleverd.
In een onderzoek uit 2016 stelde een Amerikaans team vast dat drie maanden dagelijkse behandeling met rapamycine de levensduur van oudere muizen met wel 60 procent verlengde in vergelijking met onbehandelde muizen.
Wondermiddel verlengt het leven
1. Membraan breekt afval af
De gezondheid en functie van cellen worden geoptimaliseerd door een opruimproces dat autofagie heet, waarbij een membraan oude moleculen en andere afvalproducten omhult en afbreekt. Het opruimproces houdt de cellen jeugdiger.
2. Eiwit versnelt het verouderingsproces
Bij voedselinname stijgt na verloop van tijd de productie van het eiwit mTOR. Dit regelt de stofwisseling en stimuleert de celgroei, maar het remt ook de autofagie, zodat afval zich ophoopt en het verouderingsproces versnelt.
3. Rapamycine herstelt de orde
Bij behandeling met rapamycine wordt mTOR geblokkeerd, zodat het opruimen van de cel vlot verloopt. Cellen kunnen weer prima afval verwijderen en recyclen, waardoor ze langer gezond blijven en de veroudering wordt afgeremd.
Rapamycine heeft hetzelfde effect op de veroudering als calorierestrictie. Het remt het eiwit mTOR, dat geactiveerd wordt als we eten en onder andere de stofwisseling, celgroei en celdeling regelt.
Maar de activiteit van het eiwit houdt mogelijk ook verband met een verhoogd risico op een aantal ouderdomsziekten, zoals kanker, artritis en osteoporose.
Daarom test het Dog Aging Project nu rapamycine op honden om gegevens te krijgen over de effecten ervan bij grotere dieren en om de optimale dosis te vinden. En niet alleen honden hebben er baat bij.
Honden zijn perfecte proefdieren
Het onderzoek zal de mens waarschijnlijk ten goede komen, en niet alleen omdat hun viervoeter langer leeft. Met honden als model krijgen we ook inzicht in de manier waarop voeding en beweging de veroudering van mensen beïnvloeden.
60 procent langer leefden oudere muizen die rapamycine kregen.
Honden leven korter dan mensen – en ze verouderen sneller. Daarom is het makkelijker om veroudering bij honden te bestuderen dan bij mensen.
En omdat ze zo nauw met mensen samenleven en gedijen in een menselijke omgeving – in tegenstelling tot bijvoorbeeld muizen in het lab – kunnen honden model staan voor de wijze waarop onze omgeving en levensstijl van invloed zijn op veroudering. Zo hebben honden veel van dezelfde levensstijlziekten als wij, zoals obesitas, artritis en diabetes.
Sommige honden krijgen te veel mensenvoedsel, waardoor ze te zwaar worden en vatbaar zijn voor levensstijlziekten als diabetes.
Het verlengen van het hondenleven geeft ons meer hoop dan het verlengen van een muizen- of rattenleven, en het zal ons meer vertrouwen geven dat ook wij de strijd met veroudering kunnen aanbinden en langer en gezonder kunnen leven.
Net zoals ziekten voorkomen kunnen worden met levensstijl en medicijnen, is dat mogelijk met veroudering – en onze viervoeters doen ons dat beseffen.