Is er leven mogelijk zonder water?

Astronomen zijn altijd en overal op zoek naar water. Maar kunnen organismen in de ruimte ook zonder water overleven?

The Black Cloud

De NASA heeft als vuistregel bij de zoektocht naar leven in de ruimte: Volg het water. En niet zonder redenen. Alle levensvormen die we hier op aarde kennen hebben water nodig om te overleven. Sommige organismen kunnen met heel weinig water toe, maar we kennen er geen die volledig zonder kunnen.

Al het leven dat we kennen is gebaseerd op chemische reacties en we kunnen ons bijna niets anders voorstellen. In een chemische reactie reageren stoffen met elkaar en kunnen moleculen zich vrij bewegen. De enige situatie waarin dat ook daadwerkelijk gebeurt, is als organische moleculen in een vloeistof zitten – maar niet per se water.

Vloeibare ammoniak of methaan zou een alternatief kunnen zijn waardoor leven op koude planeten mogelijk wordt. Methaan is vloeibaar tot -182°C. Dus als we naar leven zoeken op bijvoorbeeld Titan, de grootste maan van Saturnus met zijn vele meren van vloeibaar methaan, moeten we niet alleen op jacht gaan naar water.

Speculaties over leven zonder vloeistof

Sciencefictionauteurs zien vaak allerlei mogelijkheden voor levensvormen die geen vloeistof nodig hebben. Twee theorieën zijn gangbaar. In de ene theorie zijn er verrassend genoeg ingewikkelde moleculen gevonden in de gaswolken die overal in de Melkweg zijn.

Dat heeft tot speculaties geleid over leven in deze gaswolken. Maar die leiden tot niets omdat de gasdichtheid in de interstellaire wolken erg laag is. De andere optie is leven op neutronensterren, gebaseerd op ultrasnelle processen met kernenergie. Dit leven zou zijn ontstaan via elementaire deeltjes die continu worden gevormd en vervallen. De levensvorm zou dus in enkele seconden kunnen ontstaan, zich ontwikkelen en weer verdwijnen.