Een rood-zwart beestje ter grootte van een speldenknop kruipt met zijn acht pootjes over een warme, bezwete huid. Hij staat stil.
Dan begraaft hij zijn snuit met weerhaken in de huid om bloed op te zuigen.
De teek is een van de gevaarlijkste dieren van Nederland. Naar schatting worden er 1 miljoen mensen per jaar gebeten. Bij warm weer neemt de activiteit van de teken toe.
Een ongeluk komt zelden alleen
De teek is op zichzelf niet gevaarlijk. Maar hij kan mensen besmetten met twee ziekten die potentieel verstrekkende gevolgen hebben voor de gezondheid.
De ene is de ziekte van Lyme, die wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. De aandoening kan leiden tot gewrichtsklachten en ontstekingen aan hartspier, hersenen, hersenvlies en zenuwen. In het ergste geval raakt iemand blijvend verlamd.
De andere ziekte is de virusinfectie tekenencefalitis (TBE), die kan leiden tot verlamming, hersenschade en zelfs de dood.
Onderzoek wijst uit dat vooral volwassen teken, en met name de vrouwtjes, besmettelijk zijn.
Wereldwijd komen er ongeveer 900 soorten teken voor. Er is echter maar één soort waarvoor we moeten oppassen: Ixodes ricinus ofwel de schapenteek.
Het risico om besmet te raken met de ziekte van Lyme en TBE is het grootst van juni tot en met september.
Teken worden besmet door muizenbloed
De teek heeft een levenscyclus van twee tot vijf jaar, die vier stadia telt: ei, larve, nimf en volwassene. De nimfen krijgen de Borrelia-bacterie of het TBE-virus van besmette muizen.
Lente: De teek wordt geboren
De eitjes, die door een volwassen teek in de bosgrond worden gelegd, komen uit.
Zomer: Het eerste slachtoffer
De pas uitgekomen teken, zogeheten larven, bijten hun eerste slachtoffer – doorgaans een muis. Muizen kunnen besmet zijn met Borrelia-bacteriën of virussen, die worden overgebracht op de larve.
Volgende lente: Van larve tot nimf
In de lente van het jaar erop ontwikkelen de larven zich tot nimfen, die in tegenstelling tot de larven mensen en grote dieren kunnen bijten en hun bloed kunnen opzuigen.
Herfst: De teek is volwassen
De nimf gaat over naar het volgende stadium: dat van volwassene. Ook in dit stadium kan hij bloed van mensen opzuigen. In de lente zal het dier eieren leggen en is de levenscyclus voltooid.
Lente en zomer: De gevaarlijke periode
In de lente- en zomermaanden is de kans het grootst om te worden gebeten door een nimf of volwassen schapenteek.
Dit moet je doen
Als je in de zomer het bos in gaat, loop dan over de paden, draag rubberlaarzen en controleer bij thuiskomst je huid (de warme, vochtige plekken) op tekenbeten.
Er doen veel huis-tuin-en-keukenadviezen de ronde, maar die kloppen vaak niet. Als je wordt gebeten, moet je de teek met een tekentang of pincet verwijderen.
Het kan geen kwaad als er een stukje van de kop blijft zitten. Als de teek minder dan 24 uur in de huid heeft gezeten, draagt hij de Borrelia-bacterie doorgaans niet over.
Zie je 1 à 2 weken later echter een rode ring rond de beet, dan ben je waarschijnlijk besmet en moet je naar de huisarts.
Je krijgt dan een penicillinekuur die meestal afdoende is om de Borrelia-bacterie te doden. De ziekte van Lyme ontwikkelt zich alleen tot een verlammende of levensbedreigende toestand als hij niet binnen de eerste twee weken wordt ontdekt.
Het TBE-virus besmet echter onmiddellijk.
Na een beet duurt het doorgaans 10 tot 14 dagen voordat je last krijgt van koorts, vermoeidheid en spierpijn. Bij circa 75 procent van de mensen met tekenencefalitis blijft het bij deze symptomen. De overige 25 procent krijgt een hersenontsteking.
Er bestaat geen behandeling tegen tekenencefalitis. Er is echter wel een vaccin, dat veel wordt toegepast in door TBE geplaagde regio’s.