Shutterstock
bijensteek

Dieren gaan tot het randje van zelfmoord

Hoewel dieren zelden de intentie hebben om hun leven te beëindigen, kiezen dolfijnen, bijen en bladluizen soms doelbewust voor de dood.

De zelfmoordterrorist

bladluizen
© Shutterstock

Insectenbom beschermt de groep

De erwtenluis is een briljant scheikundige en kan vanbinnen pijlsnel een bom brouwen.

  • Oorzaak: Verdediging van soortgenoten
  • Methode: Explosie

De kleine erwtenluis is een lekkernij voor onder andere lieveheersbeestjes. Daarom leeft hij vaak in symbiose met mieren, die hem beschermen in ruil voor de honingdauw die de bladluis afscheidt. De bladluizen zelf hebben echter een nog krachtiger wapen dan de kaken en het zuur van de mieren.

Als een kolonie bladluizen wordt aangevallen, kan één individu het heroïsche besluit nemen om zichzelf chemisch te veranderen in een zelfmoordbom. Zodra het lieveheersbeestje binnen bereik komt, explodeert de bladluis met zo’n kracht dat de veel grotere vijand ver van de kolonie wordt weggeslingerd.

De explosie van de bladluis kan ook plaatsvinden nadat hij is opgegeten, waardoor de aanvaller maximaal letsel oploopt.

Dood door verdrinking

dolfijn en mens
© The John Lilly Estate

Dolfijn verdrinkt in zijn verdriet

Zelfmoord was blijkbaar de enige uitweg voor een ongelukkige dolfijn die zijn beste menselijke vriend verloor.

  • Oorzaak: Verdriet
  • Methode: Verdrinking

Een van de vreemdste verslagen over zelfmoord bij hogere dieren betreft Peter de dolfijn, die in 1965 deelnam aan een experiment over communicatie met andere soorten.

Tijdens de experimenten bracht Peter veel tijd door met de naturalist Margaret Howe Lovatt, met wie hij een hechte band kreeg. Maar na zes maanden viel de financiering weg en werd Peter overgeplaatst naar Miami.

Een paar weken later lag hij op de bodem van zijn bassin en weigerde hij te ademen.

Mensen kunnen geen zelfmoord plegen door hun adem in te houden, want onze controle reikt niet zo ver, maar bij dolfijnen is ademhalen een bewuste handeling. Daarom kunnen ze niet verdoofd worden – maar wel kiezen welke ademteug hun laatste is.

Martelaarschap

bij steekt mens
© Shutterstock

Zelfopoffering doet maximale schade

Het wapen van de bij is een angel vol gif, en het dodelijke ontwerp zorgt ervoor dat het insect niet voor niets zijn leven geeft als het steekt.

  • Oorzaak: Verdediging van het nest
  • Methode: Gifaanval

Bijen steken ter verdediging en zijn het agressiefst als ze merken dat de bijenkorf, en dus de koningin, bedreigd wordt.

Als je door een honingbij gestoken bent, weet je dat de angel dan in je huid blijft zitten vanwege de weerhaakjes die erop zitten. Als je in een reflex de stekende bij wegveegt, wordt zijn lichaam uiteengereten en sterft hij.

Maar die zelfmoord is nuttig, want de angel heeft een aantal technische trucs om zoveel mogelijk schade aan te richten.

Naast de weerhaken, die de angel moeilijk te verwijderen maken, heeft de gifzak een autonome spierpomp die gif door de angel blijft stuwen. De pomp wordt pas geactiveerd als de angel uit het lichaam van de bij is gerukt en de zenuwverbindingen zijn verbroken.

Aan de buitenkant van de angel zitten ook twee lancetten, een soort mesjes die heen en weer kunnen bewegen. Als de bij eenmaal gestoken heeft, trekken de lancetten de angel steeds dieper in je huid. Hierdoor kan de angel de maximale hoeveelheid gif in de wond pompen.

Ten slotte wordt een stel klieren met de angel uit het lijf van de bij getrokken. De klieren bevatten een geur die ervoor zorgt dat soortgenoten verhaal komen halen.

Mythe

lemming onder wiel
© Shutterstock

Knaagdier ten onrechte bekend als zelfmoordenaar

**De reputatie van lemmingen als zelfmoordenaars ontstond in de 18e eeuw. Later blies Disney de mythe nieuw leven in.

  • Oorzaak: Geen
  • Methode: Ongeval/doodslag

Volgens een hardnekkige mythe plegen lemmingen zelfmoord door zich van kliffen en in meren of rivieren te storten. Hoewel er om de drie of vier jaar een massamigratie plaatsvindt, is er geen sprake van zelfmoord.

Omdat lemmingen uitstekende zwemmers zijn, springen ze weleens in het water als ze onderweg rivieren of meren tegenkomen. Veel gevaarlijker is het als ze bevolkte gebieden opzoeken, waar ze in groten getale door het autoverkeer worden gedood.

Hoe de mythe van zelfmoordlemmingen is ontstaan, is onbekend. Het verhaal werd echter wijd en zijd bekend in 1958, toen Disney-medewerkers de zelfmoord van lemmingen in scène zetten voor de film White Wilderness.